Treny Jana Kochanowskiego - podstawowe informacje
Tren to specjalny rodzaj utworu lirycznego, który wyraża smutek i żal po śmierci bliskiej osoby. Jednocześnie wychwalają zalety zmarłego i pozwalają na przeżycie żałoby.
Kochanowski napisał 19 trenów po śmierci swojej ukochanej córeczki Urszulki, która miała zaledwie trzy lata. Poeta nie mógł pogodzić się z tak wielką stratą i przez pisanie próbował uporać się z bólem.
Podmiotem lirycznym w trenach jest zrozpaczony ojciec, który nie potrafi zaakceptować śmierci dziecka. Bohaterką jest mała Urszulka, ale równie ważne są emocje i przeżycia samego ojca.
Pamiętaj: Treny to bardzo osobiste dzieło - Kochanowski dzieli się z nami swoim prawdziwym bólem i pokazuje, że nawet wielcy poeci są przede wszystkim ludźmi z uczuciami.
Tren I - początek żałoby
W pierwszym trenie poeta zwraca się bezpośrednio do swoich smutków i żalów (apostrofa), prosząc je o pomoc w opłakiwaniu córeczki. Pojawia się tu piękna metafora płonącego pisaka - pióro ma płonąć z bólu podczas pisania.
Ojciec stoi przed trudnym wyborem: czy pogodzić się z przeznaczeniem i śmiercią, czy może całkowicie pogrążyć się w żalu? Ta wewnętrzna walka będzie towarzyszyć mu przez cały cykl.
Tren V - porównanie homeryckie
Ten tren zawiera bardzo rozbudowane porównanie homeryckie - Urszulka zostaje porównana do młodego pędu drzewa, który został przypadkowo ścięty przez nieostrożnego sadownika. To pokazuje, jak przedwczesna i niesprawiedliwa była jej śmierć.
Poeta zwraca się również do Persefony - żony Hadesa i królowej świata zmarłych - z wyrzutem, że pozwoliła na śmierć dziecka.
Tren VII - rzeczy po zmarłej
Ojciec patrzy na ubranka i zabawki Urszulki, zwracając się do nich z pretensją (apostrofa). Te przedmioty przypominają mu o stracie i bólu. Charakterystyczne jest unikanie słów "śmierć" i "zmarła" - poeta nie potrafi jeszcze nazwać wprost tego, co się stało.
W tym trenie ojciec wspomina też swoje marzenia o przyszłości córki - chciał, żeby wyrosła, wyszła za mąż i była szczęśliwa.
Tren VIII - pusty dom
Poeta porównuje swój dom do ula - kiedyś pełnego życia (gdy żyła Urszulka), a teraz pustego i cichego. Ten kontrast między przeszłością a teraźniejszością pokazuje, jak bardzo nieobecność małej dziewczynki zmieniła atmosferę w domu.
Wskazówka: Zwróć uwagę, jak Kochanowski używa środków stylistycznych (apostrofy, porównania, kontrastów) nie dla ozdoby, ale żeby wyrazić prawdziwe emocje.