Najważniejsze treny w cyklu
Tren I to wprowadzenie do całego cyklu, w którym podmiot liryczny nawiązuje do twórczości starożytnych poetów: Symonidesa z Keos i Heraklita z Efezu. Kochanowski gromadzi tu określenia bólu (płacze, łzy, lamenty, skargi, troski), zapowiadając prawdziwą eksplozję żalu w kolejnych utworach.
W Trenie V poeta posługuje się rozbudowanym porównaniem śmierci dziecka do młodego krzewu oliwnego, podciętego przez nieostrożnego ogrodnika. Odkrywa kolejny aspekt śmierci - jej ślepą, bezwzględną siłę, która nie przebiera w swoich ofiarach i pozostaje obojętna na ludzkie cierpienie.
Tren VIII zawiera skargę skierowaną bezpośrednio do zmarłego dziecka. Podmiot liryczny zarzuca córce, że przyczyniła się do ogromnego smutku rodziców. Po raz kolejny poeta podkreśla absurdalność śmierci i chaos, jaki wprowadza w życie.
Czy wiesz? W Trenie XVI Kochanowski przeprowadza rozrachunek z filozofią stoicką, której wcześniej był zwolennikiem. Z ironią ocenia stoickie ideały Cycerona, uznając je za niemożliwe do zastosowania w obliczu tak bolesnej straty osobistej.