"Do prostego człowieka" - głos pacyfisty
Tuwim ostro krytykuje mechanizmy wywoływania wojen, nazywając wojenne hasła "odwiecznym kłamstwem". Pokazuje, jak zwykli ludzie giną dla interesów elit politycznych i ekonomicznych.
Poeta ironicznie opisuje wojenne przygotowania - pompatyczne odezwy, uroczyste msze, święcenie karabinów. Szczególnie dosadnie określa patriotyczne organizacje kobiece jako "stado dzikich bab".
Pacyfistyczne przesłanie kulminuje w wezwaniu: "Rżnij karabinem w bruk ulicy!" - to radykalny sprzeciw wobec wszelkiej przemocy.
"Mieszkańcy" - krytyka mieszczaństwa
Wiersz przedstawia szare, monotonne życie przeciętnego mieszczanina. Każdy dzień wygląda tak samo - ciągła konsumpcja i pogoń za dobrami materialnymi.
Nawet modlitwa staje się pustym rytuałem, w którym najważniejsza jest prośba o osobiste korzyści. Podmiot liryczny używa określenia "straszny" na opisanie tej rzeczywistości.
Tuwim akcentuje elementy rozkładu i zniszczenia: pleśń, ciemność, konanie. To obraz świata pozbawionego duchowości i autentycznych wartości.
Zwróć uwagę: Filister to człowiek o wąskich horyzontach, zainteresowany tylko sprawami materialnymi.
"Rzecz czarnoleska" - powrót do klasyki
W tym wierszu poeta wyraża przywiązanie do klasycznej poezji opartej na harmonii i jasności przekazu. Nawiązuje do tradycji Jana Kochanowskiego i Cypriana Norwida.
"Rzecz czarnoleska" symbolizuje poetyckie natchnienie, które pozwala tworzyć ład w chaotycznym świecie. Poezja nabiera charakteru objawienia uniwersalnych prawd.
Określenia jak "ład" i "konieczność" zbliżają ten wiersz do estetyki klasycystycznej, gdzie najważniejsze były porządek i harmonia.