"Świteź" Adam Mickiewicz
Chcesz zobaczyć coś naprawdę niezwykłego? W "Świtezi" Mickiewicza poznasz warunki, które trzeba spełnić, by doświadczyć tajemnic jeziora. Musisz przybyć tam nocą, gdy pogoda jest sprzyjająca, wpatrywać się głęboko w taflę wody i oczywiście mieć odwagę, by stawić czoła nieznanemu.
Narrator w utworze nie jest wszechwiedzący - przypomina raczej przewodnika, który sam odczuwa niepewność i strach. Razem z czytelnikiem odkrywa historię zatopionego miasta, co sprawia, że jego relacja jest bardziej wiarygodna i wciągająca. Fantastyczny świat przedstawiony w balladzie wymyka się racjonalnemu poznaniu, a przyroda jawi się jako tajemnicza i nieprzewidywalna siła.
Ludowość to pierwszy z trzech kluczowych elementów romantycznych w utworze. Mickiewicz wykorzystuje typowe dla wierzeń ludowych motywy: boginki wodne, zatopione miasto i niezwykłe zjawiska nocą. Natura stanowi drugi element - jezioro i groźne kwiaty nad brzegiem nie są tylko tłem, ale aktywnymi uczestnikami wydarzeń, wymierzającymi karę. Człowiek czuje wobec niej respekt i musi się jej poddać.
Warto zapamiętać! Trzecim elementem jest historia, która w balladach romantycznych nie służy dokumentowaniu faktów, ale odkrywaniu "prawdy żywej" - moralnych przesłań ukrytych w ludowych opowieściach. Romantycy wierzyli, że jednym z najważniejszych praw ludowych jest nieuchronność kary za popełnione winy. W "Świtezi" to właśnie przyroda staje się narzędziem boskiej sprawiedliwości.