Wojna i Okupacja - Charakterystyka Epoki
II wojna światowa rozpoczęła się 1 września 1939 roku napaścią Niemiec na Polskę i zakończyła w 1945 roku kapitulacją III Rzeszy. To właśnie te daty wyznaczają ramy czasowe epoki, choć do literatury okresu zaliczamy też dzieła z pierwszych lat powojennych, jeśli dotyczą tematyki wojennej.
Okupacja oznaczała czasowe zajęcie polskiego terytorium przy użyciu siły zbrojnej. Ludność cywilna doświadczała masowych egzekucji, wysiedleń i żyła w ciągłym strachu. Holokaust - systematyczna zagłada Żydów przez niemieckich nazistów - odbywał się głównie w specjalnie wybudowanych obozach zagłady, jak Auschwitz.
W odpowiedzi na terror powstało Polskie Państwo Podziemne - tajne struktury państwa podległe Rządowi RP na uchodźstwie. Działały w nim drukarnie, wydawnictwa i własny system szkolnictwa, co pozwalało zachować polską kulturę.
Kluczowe pojęcie: Apokalipsa spełniona - termin oznaczający totalne zniszczenie dotychczasowego świata i uznawanych wartości. Biblijna wizja końca świata stała się rzeczywistością.
Pokolenie Kolumbów
Pokolenie Kolumbów (zwane też pokoleniem apokalipsy spełnionej) to ludzie urodzeni około 1920 roku, którzy w czasie wojny wchodzili w dorosłość. Ich młodość została poświęcona walce o niepodległość.
To pierwsze pokolenie, które dorastało w wolnej Polsce dwudziestolecia międzywojennego. Dlatego tak mocno przeżywali klęskę wojenną - znali smak wolności i wiedzieli, co tracą.
Najważniejsi przedstawiciele to: Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Borowski, Tadeusz Różewicz i Gustaw Herling-Grudziński. Ich twórczość na zawsze zmieniła oblicze polskiej literatury.