Wojna i okupacja - charakterystyka epoki
II wojna światowa oficjalnie trwała od 1 września 1939 roku do 8 maja 1945 roku, choć wiele istotnych dzieł literackich powstało jeszcze pod koniec lat 40. Polska znalazła się pod okupacją, co oznaczało terror, masowe egzekucje i wywożenie ludności do obozów.
Na pierwszy plan w literaturze tego okresu wysuwa się Pokolenie Kolumbów - młodzież urodzona około 1920 roku, której młodość przypadła na czas wojny. W ich twórczości dominują motywy dehumanizacji, moralnych rozterek i tragizmu pokolenia zmuszonego do poświęcenia młodości na walkę z okupantem.
Szczególne miejsce zajmuje literatura obozowa i łagrowa, dokumentująca nieludzkie warunki w niemieckich obozach koncentracyjnych i sowieckich łagrach. Holokaust - systematyczna zagłada 6 milionów Żydów - stał się tematem tzw. literatury epoki pieców.
Warto wiedzieć! W odpowiedzi na okupację narodził się ruch oporu, którego działalność nie ograniczała się tylko do walki zbrojnej - Polskie Państwo Podziemne organizowało również tajne komplety, dbając o edukację młodzieży mimo zakazu nauki.
W literaturze wojennej przewijają się charakterystyczne motywy: apokalipsa spełniona (poczucie końca cywilizacji), codzienność okupacji, Holokaust, walka oraz relacja kat-ofiara. Do najważniejszych wydarzeń tego okresu należą: Zbrodnia Katyńska (1940), Powstanie w Getcie Warszawskim (1943) oraz Powstanie Warszawskie (1944), które zakończyło się śmiercią tysięcy ludzi i zniszczeniem lewobrzeżnej Warszawy.