Fatum jako siła kształtująca ludzki los
Pesymistyczna wizja ludzkiego losu często pojawia się w literaturze jako nieuchronne fatum, które kieruje życiem człowieka ku zgubie. Mimo to, bohaterowie literaccy niejednokrotnie próbują stawić mu czoła, dokonując własnych wyborów.
"Makbet" Williama Szekspira doskonale ilustruje walkę z przeznaczeniem. Tytułowy bohater, kierowany żądzą władzy i pychą, otrzymuje przepowiednię od czarownic, która pełni rolę antycznego fatum. Mimo to Makbet sam podejmuje decyzję o królobójstwie, świadomie wchodząc na drogę zbrodni. Podobnie dzieje się z Balladyną z dramatu Słowackiego, która popełnia kolejne zbrodnie, by utrzymać władzę. Oboje mieli możliwość dokonania innych wyborów, ale ulegli pokusie, sprowadzając na siebie klęskę.
Albert Camus w "Dżumie" przedstawia doktora Bernarda Rieux, który zmaga się z epidemią w mieście Oran. Bohater, świadomy beznadziejności sytuacji, nadal walczy z zarazą, przeciwstawiając się fatum. Jest to wyraz buntu egzystencjalnego - Rieux wie, że zło jest wieczne, ale nie poddaje się i robi wszystko, by ratować ludzkie życie. Jego postawa przypomina mitycznego Syzyfa, którego świadomość przegranej paradoksalnie stanowi jego zwycięstwo.
Warto zapamiętać! Fatum w literaturze może być przedstawione jako siła niezwyciężona, ale bohaterowie zawsze mają możliwość wyboru - mogą poddać się losowi lub stawić mu czoła, nawet gdy kończy się to porażką.
Podsumowując, fatum jest pesymistyczną koncepcją ludzkiego losu, ale literatura pokazuje, że człowiek ma prawo się mu sprzeciwić. Możliwość dokonania wyboru i bunt przeciwko przeznaczeniu to tematy, które nieustannie powracają w dziełach literackich, dając nadzieję na zachowanie godności nawet w obliczu nieuchronnej klęski.