ZDĄŻYĆ PRZED PANEM BOGIEM

Alternatywny zapis:

getta + praca Edelmana = głęboka humanistyczna treść i optymistyczny sens MAREK EDELMAN - przywódca powstania w żydowskim getcie warszawskim, wybitny lekarz kardiochirurg HANNA KRAL- dziennikarka, reporterka, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, urodzona 20 maja 1935 roku, w latach 1966-1969 przebywała w ZSRR - korespondentka HOLOCAUST *ofiara spalana na outarzu (całopalna) z jezyka greckiego z dużej litery pisane to zagłada Żydów europejskich dokonana przez hitlerowców wczsie drugiej wojny światowej PROBLEMATYKA ŚMIERCI W reportażu Hanny Kral zauważamy wiele obrazów i cech śmierci I tęsknota za pięknym umieraniem jako główny powód wybuchu powstania w getcie 2 Istnienie potrzeby legendy bohaterskiej- symbolu wzmacniającego społeczność 3 przestroga Edelmana przed pochopnym wartościowaniem i wyznaczaniem granic bohaterstwa spokojne pójście na śmierć w komorze gazowej trudniejsze niż walka z bronią w ręku) 4 śmierć osób ważnych dla wspólnoty jako kwestia mająca wymiar zbiorowy w chwili próby śmierć powinna być skierowana ku innym ludziom i umacniać społeczność 5 samobójstwo jako dramatyczny akt buntu wobec takiej sytuacji 6 zydzi pozbawieni wolnosci umierania bo oprawcy decydowali o czasie ich śmierci i formie umierania 7 masowośść zjawiska śmierci szczególnie śmierci jako efektu chorób i głodu w późniejszym czasie śmierć staje sie efektem planowaniem eksterminacji narodu zydowskiego przez Niemców Smierć estetyczna Krysia Kraherska, syn Henocha Rusa W SZPITALU Śmierć godna- Adam, Pola Lifszyc, Michał Klepfisz, z bronią w ręku Śmierć nieestetyczna - z głodu, w kanałach Śmieć sensowna - Michat Klepfisz, Lejkin RODZAJE ŚMIERCI Śmierć bezsensown- Stefan Sawicki, Adam Czermiaków, dziewczyna Śmierć niegodna - tak umierali ci którzy próbowali przeżyć cudzym kosztem ZDANIE EDELMANA-godna śmierc to gdy do końca czyni się coś dla innych, ILOŚĆ POWSTAŃCÓW ORAZ NIEMCÓW PLUS ICH UZBROJENIE POWSTAŃCÓW jest 220 > na jednego powstańca przypada * I rewolwer *5 granałów *5 butelek zapalających > na każdy teren 3 karabiny > w całym getcie są 2 miny i 1 automatyczny pistolet NOBILITACJA OFIAR- złożenie im honoru ŻEGOTA-rada pomocy żydom ZOB-żydowska organizacja bojowa powstała w 1944 UNSHLAGPLATZ- miejsce zbiórki przewozu do Treblinki KONFESJA -Edelman dokonuje wyznania w wywiadzie DYWAN PERSKI CZERWONY SWETER KOMPOZYCJA UTWORU • Wywiad - oszczędność środków językowych Brak chronologii Pojawiają się dialogi i monologi Wracanie do motywów aby pokazać ich ważność EDELMAN dokonuje wyznania NIEMCÓW jest 2090 > lotnictwo > artylerie > pojazdy pancerne > miotacze min > 82 karabiny maszynowe > 135 pistoletów maszynowych > 1358 karabinów DODATKOWE DANE NA TEMAT POWSTANIA • 19 kwiecień 1943 (w getcie z pół miliona żydów zostało 50-70 tyś 19-24 kwiecień WALKI ULICZNE 24 kwiecień - 10 maj OBRONA W DOMACH I BUNKRACH 16 maj WYSADZENIE SYNAGOGI AKCJE LIKWIDACYJNE 22 lipiec - 21 wrzesień 1942 18-22 styczeń 1943 NUMEREK ŻYCIA - dostawali je mieszkańcy getta, kto nie otrzymał numerku ten był zmuszony pójść na Umshlagplatz WARUNKI ŻYCIA POWSTAŃCÓW W GETCIE zwłoki zmarłych na ulicy *pożeranie trupów wyrywanie jedzenia lekarze prowadzili badania nad głodem * wszechobecna śmierć zmiany w zachowaniu ludzi ( senni, agresywni) odilozowanie *kartki na żywność * głód * własne szkoły *własna policja *własne zakłady pracy * mata przestrzeń + dużo ludzi - przeludnienie * terror, tapanki,upokarzanie * własny zarząd na jego czele stat Adam Czerniakow JUDENRAD MOTYWY MOTYW KARUZELI- symbol bezpiecznej codzienności, kontrast dla dramatu ktory rosgrywał sie obok MOTYW BOGA-różny stosunek do Boga MOTYW BUNTU- Edelman buntuje sie przeciw planom Boga, w czasie wojny próbował ratować życie w getcie, później jako kardiochirurg i MOTYW ZBRODNI- zbrodnia dokonana na niewinnych ludziach, obozy zagłady komory gazowe i palenie ciał w piecach MOTYW ŚMIERCI- smierc ma tu wymiar nieludzki, zbiorowa i okrutna. MOTYW SNU- widzenie we śnie MOTYW SAMOBÓJSTWA- przy ulicy Miłej Mordechaj Anilewicz oraz inni popelnili samobójstwo MOTYW OFIARY- żydzi to ofiary MOTYW KATA- zbrodniarze ktorzy wysyłali bezbronnych ludzi na śmierć w komorach gazowych oraz znecali sie nad nimi MOTYW CIERPIENIA- cierpienie powstańców MOTYW POWROTU DO PRZESZŁOŚCI- wspomnienia dotyczace powstania w getcie warszawskim WALKA O ŻYCIE strzały w reflektor Ucieczka kanałami Choroba i kalectwo Zdobywanie numerków na życie Zdobywanie maszyn do szycia Bycie blisko z drugim czlowiekiem Sila milosci Dobrowolne zglaszanie sie do Umshlagplatz WALKA O GODNA ŚMIERĆ Wybór sposobu umierania Śmierć w domu Poswiecic sie dla ukochanej osoby Umrzec z bliskimi Wstrzykiwanie trucizny Porcja cyjanku Powstanie WALKA O GODNOŚĆ odwaga Nie byc biernym Nie dac sie odczłowieczyć WYLECZONY PACJENT przetrwac tortury Ustrzec sie smierci bezsensownej nieetycznej Ruch oporu Ratowac innych Walka z bronią w ręku Być przywodcą Wyrozumialosc Wspolczucie UPOKORZENIEM BYLO karuzela pod murem getta *haslo plakatu (zydzi wszy tyfus plamisty) *swiadomosc ze skazuja na smierc dlatego ze jest sie zydem CECHY REPORTAŻU Cytowanie różnych źródeł Osadzenie w konkretnym czasie historycznym uczestnika zdarzeń Relacjonowanie autentycznych zdarzeń Rzetelność relacji Wykorzystanie opowieści naocznego świadka i 1:400 000 ŻYDZIZABICI PO WYWÓZKACH Z UMSCHLAGPLATZUIW SAMYM GETCIE WARTO SIĘ STARAĆ NAWET O JEDNO ŻYCIE SYNDROM OCALONYCH ci którzy przeżyli i wyszli z getta nie wiedzieli co teraz beda robic,depresja, bezsenność PACJENCI EDELMANA I RELACJE URSZULA - 9 lat,, zwężenie zastawki dwudzielnej płuc, odpluwanie różowej flegmy pienistej,, dusiła się, przychodzi w odwiedziny do Edelmana z mężem, jako rozwódka, Edelman załatwił jej okuliste- operacja zeza TERESA-10 lat, wada serca, obrzęk płuc, nikt jej nie odwiedzał dlatego Edelman sprawdził gdzie i z kim mieszka (z chorą matką i dwoma siostrami,na zapleczu sklepu Po urodzeniu dziecka-obrzęki pluc Przychodzi w odwiedziny i dziekuje Edelmanowi bo ma wszystko co chciała GRAŻYNA- mieszkała w domu dziecka, tata- alkoholik, zmarł w szpitalu psychiatrycznym, matka zmarła na gruźlice, urodziła dziecko- niedomaga krążeniowo, coraz słabsza, mąż nie zgadza sie na zabieg DEHEROIZACJA POWSTAŃCÓW- odebranie powstańcom cech wielkich bohaterów, herosów, chodziło o to aby pokazać ich jako zwykłych ludzi