Podstawowe pojęcia prawne
Prawo można rozumieć na dwa sposoby: podmiotowo (np. prawo do życia) lub przedmiotowo (np. system prawny kraju). Podstawą systemu prawnego są normy prawne, czyli reguły postępowania ustanowione przez państwo, które mówią nam, co jest dozwolone, a co zabronione.
Wśród najważniejszych typów norm społecznych wyróżniamy: normy moralne dobre/złe, religijne dobro/zło, obyczajowe wypada/niewypada, zwyczajowe i właśnie prawne. Te ostatnie wyróżnia to, że za ich nieprzestrzeganie grożą konkretne sankcje państwowe, jak grzywna czy pozbawienie wolności.
Normy prawne mają szczególne cechy: największą moc w państwie, gwarancję przymusu państwowego, kontrolują tylko zewnętrzne zachowania (nie myśli!), dążą do jednolitej interpretacji oraz mają abstrakcyjny i generalny charakter. Oznacza to, że odnoszą się do powtarzalnych sytuacji i ogólnie określonych adresatów, a nie konkretnych osób.
💡 Warto zapamiętać! Norma prawna składa się z trzech elementów: hipotezy (kto i kiedy podlega normie), dyspozycji (jak należy się zachować) i sankcji (co się stanie, jeśli ktoś złamie normę).
Dwie kluczowe zasady prawa to: "nieznajomość prawa szkodzi" (nie możesz tłumaczyć się niewiedzą o przepisach) oraz "prawo nie działa wstecz" (nowe przepisy nie powinny dotyczyć sytuacji z przeszłości). Zapamiętanie ich pomoże Ci zrozumieć, dlaczego warto znać obowiązujące prawo!