System prawa i jego rodzaje
System prawa to uporządkowany zbiór powiązanych ze sobą norm prawnych obowiązujących w danym państwie. Cechuje go hierarchiczność, spójność i zupełność. Te cechy zapewniają, że przepisy prawne działają jako logiczna całość.
Na świecie wyróżniamy kilka rodzajów systemów prawnych. W Europie kontynentalnej dominuje system prawa stanowionego, gdzie normy pochodzą z aktów normatywnych. W krajach takich jak USA czy Wielka Brytania funkcjonuje system precedensowy, gdzie ważną rolę odgrywają wcześniejsze orzeczenia sądowe. Istnieją też systemy prawa zwyczajowego (popularne w państwach afrykańskich) oraz systemy prawa religijnego (np. w Arabii Saudyjskiej).
Z prawa rzymskiego wywodzą się fundamentalne zasady, takie jak: "twarde prawo, ale prawo", "nieznajomość prawa szkodzi", domniemanie niewinności, prawo do obrony czy zasada "prawo nie działa wstecz". Te zasady stanowią fundament współczesnych systemów prawnych.
💡 Warto zapamiętać: Gdy w systemie prawa pojawiają się sprzeczne przepisy, stosuje się reguły kolizyjne: norma wyższego rzędu uchyla normę niższego rzędu, norma szczególna uchyla normę generalną, a norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą.
Czasem w systemie prawa pojawia się luka prawna - brak odpowiednich regulacji do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Luki mogą być konstytucyjne, swoiste lub techniczne. Ich istnienie pokazuje, że nawet najlepiej przemyślany system prawny nie jest doskonały.