Budowa szkieletu człowieka

Szkielet człowieka dzieli się na dwie główne części: szkielet osiowy i szkielet kończyn. Każda z tych części pełni specyficzne funkcje w organizmie.

Definicja: Szkielet osiowy to centralna część szkieletu, obejmująca czaszkę, kręgosłup i klatkę piersiową.

Szkielet kończyn obejmuje:

• Obręcz barkową
• Szkielet kończyn górnych
• Obręcz miedniczną
• Szkielet kończyn dolnych

Vocabulary: Kości długie to np. kość udowa, kości płaskie to np. łopatka, kości krótkie to np. kości nadgarstka, a kości różnokształtne to np. kręgi.

Highlight: Mięśnie szkieletowe umożliwiają przemieszczanie się, utrzymywanie prawidłowej postawy ciała oraz poruszanie się klatki piersiowej podczas oddychania.

Budowa kości człowieka

Budowa kości człowieka opiera się na tkance kostnej, która składa się z komórek kostnych i substancji międzykomórkowej.

Vocabulary: Okostna to zewnętrzna warstwa kości, bogata w naczynia krwionośne i nerwy.

Skład chemiczny kości człowieka obejmuje:

1. Związki mineralne - głównie związki wapnia i fosforu
2. Związki organiczne - przede wszystkim białka, nadające kościom sprężystość i odporność na odkształcenia

Budowa kości od środka:

• Jama szpikowa
• Szpik kostny
• Trzon

Definition: Tkanka chrzęstna to rodzaj tkanki łącznej, składającej się z substancji międzykomórkowej i komórek chrzęstnych znajdujących się wewnątrz jamek.

Budowa czaszki i kręgosłupa

Budowa czaszki człowieka obejmuje dwie główne części: mózgoczaszkę i trzewioczaszkę.

Mózgoczaszka składa się z:

• Kości czołowej
• Kości ciemieniowej
• Kości klinowej
• Kości sitowej
• Kości potylicznej
• Kości skroniowej

Trzewioczaszka chroni wrażliwe narządy głowy i obejmuje:

• Kość nosową
• Kość jarzmową
• Szczękę
• Żuchwę

Highlight: Czaszka chroni mózg i inne ważne struktury głowy przed uszkodzeniami.

Kręgosłup człowieka składa się z 33 lub 34 kręgów i dzieli się na odcinki:

• Szyjny
• Piersiowy
• Lędźwiowy
• Krzyżowy
• Ogonowy

Example: Budowa typowego kręgu obejmuje trzon kręgu, łuk kręgu, wyrostek kolczysty i wyrostki stawowe.

Szkielet klatki piersiowej i kończyn

Klatka piersiowa składa się z:

• Mostka
• Kręgów piersiowych
• Żeber
• Chrząstek żebrowych

Szkielet kończyny górnej obejmuje:

• Obojczyk
• Łopatkę
• Kość ramienną
• Kość łokciową
• Kość promieniową
• Kości nadgarstka
• Kości śródręcza
• Paliczki

Szkielet kończyny dolnej składa się z:

• Kości miednicznej
• Kości krzyżowej
• Kości guzicznej
• Kości udowej
• Rzepki
• Kości piszczelowej
• Kości strzałkowej
• Kości stępu
• Kości śródstopia
• Paliczków

Highlight: Budowa szkieletu kończyn jest przystosowana do pełnienia różnych funkcji, takich jak chodzenie, chwytanie czy utrzymywanie równowagi.

Rodzaje połączeń kości

Rodzaje połączeń kości obejmują:

1. Szwy
2. Stawy
3. Chrząstkozrosty

Definition: Stawy to ruchome połączenia kości, umożliwiające wykonywanie różnorodnych ruchów.

Budowa stawu obejmuje:

• Torebkę stawową
• Więzadła
• Panewkę
• Główkę
• Jamę stawową

Highlight: Jama stawowa wypełniona jest mazią, która nawilża powierzchnie stawowe i zapobiega ich ścieraniu się.

Rodzaje stawów:

• Zawiasowe
• Kuliste
• Obrotowe

Example: Staw kolanowy jest przykładem stawu zawiasowego, staw biodrowy - kulistego, a staw między pierwszym a drugim kręgiem szyjnym - obrotowego.

Układ mięśniowy człowieka

Układ mięśniowy człowieka obejmuje wszystkie mięśnie ciała. Wyróżniamy trzy rodzaje tkanki mięśniowej:

1. Tkanka mięśniowa gładka
2. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
3. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca

Definition: Mięsień szkieletowy składa się z kurczliwych komórek tworzących brzusiec, na którego końcach znajdują się ścięgna.

Budowa mięśnia szkieletowego:

• Ścięgno
• Brzusiec
• Włókno mięśniowe
• Włókienka białkowe

Highlight: Mięśnie uzyskują energię głównie w wyniku oddychania tlenowego, dlatego potrzebują dużej ilości tlenu do pracy.

Dbanie o aparat ruchu

Aby dbać o aparat ruchu, należy:

1. Stosować dietę bogatą w wapń, białko i witaminę D
2. Prowadzić aktywny tryb życia
3. Utrzymywać prawidłową postawę ciała
4. Regularnie chodzić na badania lekarskie

Vocabulary: Naturalne krzywizny kręgosłupa to lordozy $wygięcia do przodu$ i kifozy $wygięcia do tyłu$.

Do wad postawy zaliczamy:

• Skoliozę $boczne skrzywienie kręgosłupa$
• Nadmierną lordozę
• Nadmierną kifozę
• Płaskostopie

Highlight: Poważnymi chorobami układu ruchu są osteoporoza i krzywica. Główną przyczyną osteoporozy jest niedobór wapnia, natomiast krzywica powstaje na skutek zbyt małej ilości witaminy D w organizmie.

Strona 9: Dbanie o Aparat Ruchu

Prawidłowa dbałość o aparat ruchu wymaga:

Highlight:

• Zbilansowanej diety bogatej w wapń, białko i witaminę D
• Aktywnego trybu życia
• Regularnych badań lekarskich

Definition: Wady postawy:

• Skolioza $boczne skrzywienie kręgosłupa$
• Nadmierna lordoza
• Nadmierna kifoza
• Płaskostopie

Aparat ruchu człowieka

Aparat ruchu człowieka składa się z dwóch głównych części: czynnej i biernej. Część czynna to układ mięśniowy, obejmujący mięśnie szkieletowe. Część bierna to układ szkieletowy, który dzieli się na szkielet osiowy i szkielet kończyn.

Definicja: Układ szkieletowy to część bierna aparatu ruchu, składająca się ze szkieletu osiowego i szkieletu kończyn.

Szkielet osiowy obejmuje:

• Czaszkę
• Kręgosłup
• Klatkę piersiową

Szkielet kończyn składa się z:

• Kończyny górnej $z obręczą barkową$
• Kończyny dolnej $z obręczą miedniczną$

Highlight: Układ szkieletowy i mięśniowy współpracują ze sobą, tworząc aparat ruchu.

Funkcje układu szkieletowego obejmują:

1. Dźwiganie ciężaru całego ciała
2. Nadawanie organizmowi kształtu
3. Ochronę narządów przed urazami
4. Wytwarzanie komórek krwi
5. Gromadzenie substancji mineralnych