Wnioskowanie dedukcyjne to logiczne rozumowanie, które polega na wyciąganiu wniosków na podstawie założeń i faktów. Przykłady wnioskowania dedukcyjnego to m.in. "Wszystkie ptaki mają dzioby, a wróbel i sroka są ptakami, więc wróbel i sroka mają dzioby." Wnioskowanie dedukcyjne logika jest podstawowym narzędziem w badaniach naukowych.
Podstawowym elementem metody dedukcyjnej jest formułowanie problemu badawczego oraz hipotez. Problem badawczy polega na określeniu celu badania oraz sformułowaniu pytania badawczego, na które poszukiwane jest rozwiązanie. Np. "Czy temperatura, woda i światło mają wpływ na kiełkowanie nasion?". Następnie, w oparciu o problem badawczy, formułowana jest hipoteza, czyli przewidywana odpowiedź na pytanie. Przykładowa hipoteza może mieć postać "Wpływ temperatury, wody i światła na kiełkowanie nasion".
Rozumowanie dedukcyjne to niejedyne narzędzie w procesie badawczym. Istnieje także rozumowanie indukcyjne, które polega na wnioskowaniu od ogółu do szczegółu. Przykładem tego jest stwierdzenie "Wszystkie ptaki mają dzioby, a wróbel i sroka są ptakami, więc wróbel i sroka mają dzioby." Metody dedukcyjne i indukcyjne wykorzystywane są we wnioskowaniu naukowym oraz eksperymentalnym.
Badanie wpływu temperatury na kiełkowanie nasion jest jednym z przykładów doświadczeń wykorzystujących wnioskowanie dedukcyjne. Eksperyment polega na celowym zmienianiu temperatury jako jednego z czynników wpływających na proces kiełkowania nasion. W oparciu o obserwacje oraz weryfikację hipotezy, może zostać potwierdzone lub zaprzeczone, czy temperatura ma rzeczywisty wpływ na kiełkowanie nasion.
W badaniach pedagogicznych, zmienne i wskaźniki odgrywają istotną rolę. Zmienną niezależną jest czynnik, który jest zmieniany celowo w badaniach, np. temperatura, wilgotność, ilość światła itp. Zmienną zależną jest natomiast efekt lub wynik, który jest obserwowany podczas eksperymentu. Przykładem zmiennej zależnej może być liczba kiełkujących nasion w badaniu wpływu temperatury na kiełkowanie nasion.
Wnioskowanie dedukcyjne jest istotnym elementem metodologii naukowej, a jego odpowiednie zastosowanie pozwala na wnioskowanie na podstawie logicznych założeń i faktów. Rozumowanie dedukcyjne oraz indukcyjne stanowią podstawę procesu badawczego, pozwalając na formułowanie hipotez, przeprowadzanie eksperymentów oraz wyciąganie wniosków na podstawie obserwacji i doświadczeń.
