Podstawy białek i ich struktura
Białka (proteiny) to złożone związki zbudowane z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi −CO−NH. Każdy aminokwas ma grupę aminową (NH₂), grupę karboksylową (COOH) i łańcuch boczny (R), który decyduje o jego właściwościach.
W zależności od długości łańcucha rozróżniamy oligopeptydy 2−10aminokwasoˊw, polipeptydy (11-100) oraz białka (powyżej 100). Białka dzielimy na proste (np. histony, keratyna) i złożone (np. hemoglobina z hemem transportująca tlen, mioglobina magazynująca tlen w mięśniach, kolagen o funkcji budulcowej).
Białka osocza krwi pełnią różne funkcje - albuminy odpowiadają za gospodarkę wodną i transport substancji, globuliny (immunoglobuliny) są przeciwciałami, a fibrynogen uczestniczy w krzepnięciu krwi.
💡 Struktura białek ma 4 poziomy organizacji: pierwszorzędowa to sekwencja aminokwasów, drugorzędowa to pofałdowanie α−helisalubβ−harmonijka, trzeciorzędowa obejmuje mostki dwusiarczkowe i wiązania wodorowe, a czwartorzędowa powstaje z połączenia kilku łańcuchów o strukturze III.
Pod wpływem wysokiej temperatury (do 40°C), alkoholi, stężonych kwasów czy soli metali ciężkich następuje denaturacja - "ścinanie" białka i utrata jego struktury. Jeśli usuniemy czynnik denaturujący, możliwa jest renaturacja. Z kolei koagulacja to proces, gdy po dodaniu soli lekkiej do roztworu wodnego białko tworzy osad - wcześniej cząsteczki wody uniemożliwiały łączenie się białek. Ten proces jest odwracalny po dodaniu większej ilości wody.