Transkrypcja, translacja i kod genetyczny
Transkrypcja to kluczowy proces w biologii molekularnej, który zachodzi w jądrze komórkowym. Polega on na syntezie mRNA na matrycy DNA przy udziale enzymu polimerazy RNA.
Definicja: Transkrypcja to przepisywanie informacji genetycznej z DNA na RNA.
Gdzie zachodzi transkrypcja: Transkrypcja zachodzi w jądrze komórkowym u eukariontów.
Translacja to kolejny ważny etap ekspresji genów, który odbywa się w cytozolu komórki. W tym procesie informacja zawarta w mRNA jest odczytywana i na jej podstawie syntetyzowane są białka.
Highlight: Przebieg transkrypcji w punktach:
- Synteza mRNA przez polimerazę RNA
- Uwolnienie cząsteczki pre-mRNA
- Modyfikacje potranskrypcyjne
Cechy kodu genetycznego są kluczowe dla zrozumienia, jak informacja genetyczna jest przekazywana i realizowana w komórkach. Do najważniejszych cech należą:
- Trójkowość - każdy kodon składa się z trzech nukleotydów
- Jednoznaczność - jeden kodon koduje tylko jeden aminokwas
- Zdegenerowanie - jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon
- Bezprzecinkowość - każdy nukleotyd należy do jakiegoś kodonu
- Niezachodzenie - nukleotyd z jednego kodonu nie może być częścią sąsiedniego kodonu
Vocabulary:
- Kod genetyczny trójkowy: każde trzy kolejne nukleotydy oznaczają jeden aminokwas
- Kod genetyczny zdegenerowany: jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon
- Uniwersalny kod genetyczny: te same kodony oznaczają te same aminokwasy u większości organizmów
Rodzaje RNA i ich funkcje są istotne dla zrozumienia procesów komórkowych:
- rRNA (rybosomalny) - tworzy rybosomy, na których zachodzi biosynteza białek
- mRNA (informacyjny) - przenosi informację genetyczną z jądra komórkowego na rybosomy
- tRNA (transportujący) - transportuje aminokwasy na rybosomy
Example: tRNA posiada miejsce zwane antykodonem, gdzie przyłącza się aminokwas.
Budowa DNA i RNA różni się w kilku kluczowych aspektach:
- DNA zawiera deoksyrybozę, podczas gdy RNA zawiera rybozę
- W DNA występuje tymina, a w RNA uracyl
- DNA tworzy podwójną helisę, RNA zazwyczaj jest jednoniciowe
Highlight: Funkcje DNA:
- Jest materiałem genetycznym wszystkich organizmów i niektórych wirusów
- Zawiera geny - odcinki kodujące informację do syntezy białek i RNA
- Jest nośnikiem informacji genetycznej
Zrozumienie tych procesów i struktur jest kluczowe dla zgłębienia tajemnic biologii molekularnej i genetyki.