Rodzaje i funkcje białek błonowych

Białka błonowe są kluczowym elementem budowy błony komórkowej. Można je podzielić ze względu na sposób związania z dwuwarstwą lipidową oraz pełnione funkcje.

Białka integralne to białka, które są głęboko osadzone w błonie. Dzielą się na:

1. Białka transbłonowe - przebijają całą błonę i wystają z obu jej stron
2. Białka nieprzebijające błony - wnikają do jednej monowarstwy i wystają tylko z jednej strony

Białka powierzchniowe są związane z powierzchnią błony i mają charakter hydrofilowy.

Funkcje białek błonowych obejmują:

• Transport substancji (białka transportujące)
• Odbieranie sygnałów (białka receptorowe)
• Katalizowanie reakcji (białka enzymatyczne)
• Zwiększanie odporności mechanicznej (białka kotwiczące)

Definition: Białka integralne - białka głęboko osadzone w błonie komórkowej, posiadające części hydrofobowe.

Example: Przykładem białka transportującego jest kanał jonowy, umożliwiający przepływ jonów przez błonę komórkową.

Highlight: Białka receptorowe odgrywają kluczową rolę w komunikacji międzykomórkowej, odbierając sygnały z otoczenia i przekazując je do wnętrza komórki.

Właściwości błon biologicznych

Błony biologiczne charakteryzują się trzema głównymi właściwościami:

1. Półprzepuszczalność - błona selektywnie przepuszcza tylko niektóre substancje. Jest to kluczowa cecha umożliwiająca kontrolę nad składem wewnętrznym komórki.

2. Płynność - konsystencja błony przypomina olej, a lipidy są w ciągłym ruchu w obrębie monowarstw. Stopień płynności zależy od rodzaju lipidów budujących błonę:

   • Krótkie łańcuchy węglowodorowe = większa płynność
   • Długie łańcuchy = mniejsza płynność

   Większa płynność umożliwia szybszy transport substancji, ale zmniejsza spójność błony.

3. Asymetryczność - każda z dwóch warstw błony ma własny, unikalny zestaw osadzonych w niej białek oraz skład lipidowy.

Vocabulary: Glikokaliks - płaszcz cukrowy na powierzchni błony komórkowej, tworzony przez łańcuchy cukrowe glikolipidów i glikoprotein.

Example: Błona półprzepuszczalna przykład: Błona komórkowa przepuszcza wodę i małe cząsteczki, ale nie przepuszcza dużych cząsteczek, takich jak białka.

Highlight: Asymetryczność błony jest efektem różnego udziału w jej budowie lipidów i białek po obu stronach błony, co ma kluczowe znaczenie dla jej funkcji.

Definition: Osmoza - proces przenikania rozpuszczalnika (np. wody) przez błonę półprzepuszczalną z roztworu o niższym stężeniu do roztworu o wyższym stężeniu.