Transport przez błony biologiczne

Transport przez błony komórkowe jest kluczowym procesem dla funkcjonowania komórki. Wyróżniamy dwa główne rodzaje transportu: bierny i aktywny.

Definition: Transport bierny odbywa się zgodnie z gradientem stężeń i nie wymaga nakładu energii.

Definition: Transport aktywny zachodzi wbrew gradientowi stężeń i wymaga nakładu energii.

Warto zauważyć, że transport może odbywać się bezpośrednio przez błonę fosfolipidową lub z udziałem białek błonowych.

Highlight: Trzy rodzaje transportu przez błonę komórkową to: dyfuzja prosta, dyfuzja ułatwiona i transport aktywny.

Osmoza w komórkach zwierzęcych i roślinnych jest szczególnym przypadkiem transportu przez błony. Jej przebieg zależy od stężenia roztworu otaczającego komórkę:

1. W roztworze izotonicznym komórka utrzymuje równowagę osmotyczną.
2. W roztworze hipertonicznym komórka oddaje wodę do otoczenia.
3. W roztworze hipotonicznym komórka pobiera wodę z otoczenia.

Example: W środowisku hipertonicznym komórka zwierzęca kurczy się i może ulec rozpadowi, podczas gdy komórka roślinna ulega plazmolizie.

Vocabulary: Plazmoliza to zjawisko kurczenia się protoplastu i odstawania go od ściany komórkowej w komórkach roślinnych w środowisku hipertonicznym.

Vocabulary: Deplazmoliza to proces powrotu splazmolizowanej komórki do stanu pierwotnego po umieszczeniu jej w roztworze hipotonicznym.

Highlight: Ściana komórkowa w komórkach roślinnych chroni je przed pęknięciem w środowisku hipotonicznym, w przeciwieństwie do komórek zwierzęcych.

Zrozumienie transportu przez błony biologiczne jest kluczowe dla pojęcia funkcjonowania komórek w różnych środowiskach i ma zastosowanie w wielu dziedzinach, od biologii po gastronomię.