Pierwiastki chemiczne w organizmie
Twoje ciało składa się z wielu pierwiastków chemicznych, które można podzielić na dwie główne grupy. Makroelementy to te, których potrzebujesz dużo - jak tlen (O), węgiel (C), azot (N) czy wodór (H). To one budują podstawę wszystkich twoich tkanek.
Mikroelementy są równie ważne, ale potrzebujesz ich w małych ilościach. Żelazo (Fe) pomaga przenosić tlen we krwi, jod (I) jest niezbędny dla tarczycy, a miedź (Cu) wspomaga wiele procesów metabolicznych.
Te pierwiastki łączą się w związki organiczne (białka, węglowodany, lipidy, kwasy nukleinowe) i nieorganiczne (woda, sole mineralne). Razem tworzą wszystko, czym jesteś!
Ciekawostka: Około 60% Twojego ciała to zwykła woda - najważniejszy związek nieorganiczny!
Węglowodany - Twoje paliwo energetyczne
Węglowodany to główne źródło energii dla Twojego organizmu. Możesz je podzielić na trzy grupy: monosacharydy (cukry proste jak glukoza), disacharydy (dwucukry jak sacharoza z białego cukru) i polisacharydy (wielocukry jak skrobia z ziemniaków).
Glukoza to ulubione paliwo Twojego mózgu - zużywa jej około 20% dziennie! Glikogen to sposób, w jaki organizm przechowuje energię w wątrobie i mięśniach na czarną godzinę.
Celuloza z warzyw i owoców nie dostarcza energii, ale pomaga w trawieniu jako błonnik. Wszystkie węglowodany mają wzór sumaryczny podobny do glukozy: C₆H₁₂O₆.
Białka - budowniczowie życia
Białka to prawdziwi budowniczowie Twojego ciała. Zbudowane z aminokwasów, tworzą wszystko - od mięśni po enzymy trawienne. Dzielimy je na proste (same aminokwasy) i złożone (z dodatkowymi elementami).
Hemoglobina przenosi tlen w krwi, kolagen wzmacnia skórę i kości, a keratyna buduje włosy i paznokcie. Każde białko powstaje według "przepisu" zapisanego w DNA i RNA.
To dlatego potrzebujesz białka w diecie - Twój organizm stale "remontuje" i buduje nowe struktury. Bez aminokwasów nie mógłbyś rosnąć ani regenerować tkanek!
Lipidy - nie tylko zapas energii
Lipidy (tłuszcze) to znacznie więcej niż tylko zapas energii na brzuchu! Dzielimy je na proste (tłuszcze właściwe, woski) i złożone (fosfolipidy, glikolipidy). Zwierzęce tłuszcze to masło czy smalec, roślinne to oleje.
Fosfolipidy budują błony wszystkich Twoich komórek - bez nich komórki by się rozpadły. Tłuszcze pełnią też funkcję termoizolacyjną (utrzymują ciepło) i ochronną (chronią narządy).
Lipidy składają się głównie z węgla, wodoru i tlenu, ale niektóre zawierają też azot czy fosfor. Dostarczają dwukrotnie więcej energii niż węglowodany!
Pamiętaj: Tłuszcze nie są złe - Twój mózg składa się w 60% z tłuszczu i potrzebuje ich do prawidłowego działania!