Budowa i funkcje DNA i RNA
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to główny nośnik informacji genetycznej w komórkach. Występuje w jądrze komórkowym w postaci podwójnej helisy zbudowanej z nukleotydów. Geny, stanowiące około 2% DNA, zawierają informacje o budowie białek, które determinują cechy organizmu.
Definicja: Gen to odcinek DNA zawierający informacje o budowie konkretnego białka, np. aktyny czy miozyny.
Budowa DNA opiera się na zasadzie komplementarności, gdzie adenina łączy się z tyminą, a cytozyna z guaniną. DNA tworzy struktury zwane chromosomami, które są najbardziej upakowaną formą chromatyny.
Vocabulary: Chromatyna to DNA połączone z białkami.
Highlight: Kariotyp człowieka zawiera 46 chromosomów.
RNA (kwas rybonukleinowy) pełni kluczową rolę w syntezie białek. Występuje w trzech głównych formach:
- mRNA - przenosi informacje o budowie białek
- tRNA - transportuje aminokwasy
- rRNA - buduje rybosomy
Example: RNA różni się od DNA tym, że jest jednoniciowy, zawiera rybozę zamiast deoksyrybozy, a tymina jest zastąpiona uracylem.
Replikacja DNA to proces, w którym powstają dwie identyczne cząsteczki DNA. Proces ten jest kluczowy dla podziału komórek i przekazywania informacji genetycznej.
Definition: Semikonserwatywna replikacja DNA polega na tym, że każda nowa cząsteczka DNA zawiera jedną starą i jedną nową nić.
Zrozumienie budowy i funkcji DNA i RNA jest fundamentalne dla biologii molekularnej i genetyki. Te kwasy nukleinowe są podstawą życia, umożliwiając organizmom dziedziczenie cech i syntezę białek niezbędnych do funkcjonowania.
