Chromosomy płci i cechy sprzężone z płcią
Wszyscy ludzie mają 22 pary takich samych chromosomów (autosomalnych). To, co nas różni to 23 para chromosomów, która określa naszą płeć - kobiety mają dwa chromosomy X (XX), a mężczyźni mają jeden chromosom X i jeden Y (XY).
Chromosom X zawiera wiele ważnych genów odpowiedzialnych za różne funkcje organizmu, takie jak rozróżnianie barw, krzepnięcie krwi czy funkcjonowanie komórek mięśniowych. Chromosom Y jest mniejszy i głównie odpowiada za rozwój męskich cech płciowych.
Cechy sprzężone z płcią to takie, których geny znajdują się w chromosomie X. U mężczyzn taki gen zawsze się ujawni, bo mają tylko jeden chromosom X. U kobiet choroba pojawi się tylko wtedy, gdy mają dwa wadliwe geny (są homozygotami recesywnymi). Kobiety z jednym wadliwym genem są nosicielkami - same nie chorują, ale mogą przekazać chorobę dzieciom.
💡 Ciekawostka: Najczęstsze choroby sprzężone z płcią to hemofilia (problem z krzepnięciem krwi) i daltonizm (trudność w rozróżnianiu kolorów czerwonego i zielonego). Chorują na nie głównie mężczyźni!
Gdy rodzice planują potomstwo, można przewidzieć prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z chorobą sprzężoną z płcią. Na przykład, gdy matka jest nosicielką daltonizmu, a ojciec ma prawidłowe widzenie barw, istnieje 25% szans na urodzenie się dziewczynki nosicielki i 25% szans na urodzenie się chłopca daltonisty.