Przedmioty
Język polski
Biologia
Chemia
Historia
Geografia
Aparat ruchu
Układ wydalniczy
Komórka
Bakterie i wirusy. organizmy beztkankowe
Genetyka klasyczna
Badania przyrodnicze
Ekologia
Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Metabolizm
Genetyka molekularna
Układ pokarmowy
Proste zwierzęta bezkręgowe
Genetyka
Rozmnażanie i rozwój człowieka
Chemiczne podstawy życia
Pokaż wszystkie tematy
Systematyka związków nieorganicznych
Węglowodory
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Świat substancji
Pochodne węglowodorów
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Stechiometria
Gazy i ich mieszaniny
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Kwasy
Sole
Wodorotlenki a zasady
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Pokaż wszystkie tematy
38
0
Zosia Betka
28.11.2025
Biologia
EWOLUCJONIZM
1199
•
28 lis 2025
•
Zosia Betka
@zosiabetka_tlde
Ewolucja to fascynujący proces prowadzący do zmian w populacjach organizmów... Pokaż więcej
Jak ludzie postrzegali pochodzenie życia na przestrzeni wieków? Od wierzeń religijnych po obserwacje naukowe, nasze rozumienie ewolucji przeszło długą drogę.
Kreacjonizm zakładał, że wszystkie organizmy zostały stworzone przez Boga. Z kolei samorództwo Arystotelesa twierdziło, że organizmy powstały przypadkowo z materii nieożywionej.
Lamarckizm (teoria żywotności kierunkowej) wprowadził kilka ciekawych, choć później odrzuconych koncepcji: organizmy posiadają siłę witalną, ewolucja zachodzi na poziomie osobniczym, a narządy używane rozwijają się, podczas gdy niewykorzystywane zanikają. Lamarck uważał też, że cechy nabyte w ciągu życia są dziedziczone.
Warto wiedzieć! Georges Cuvier, twórca katastrofizmu, stworzył podstawy anatomii porównawczej, wprowadzając pojęcia narządów homologicznych i analogicznych, które do dziś są kluczowe w badaniach ewolucyjnych.
Teoria Darwina zrewolucjonizowała nasze rozumienie życia na Ziemi. Alfred Wallace, niezależnie od Darwina, doszedł do podobnych wniosków.
Zmienność organizmów jest fundamentem ewolucji. Może być kierunkowa (przystosowawcza) lub bezkierunkowa (niezależna od korzyści czy szkody). To właśnie zmienność prowadzi do walki o byt - konkurencji między organizmami.
Kluczowym mechanizmem ewolucji jest dobór naturalny - przeżywają osobniki najlepiej przystosowane, wypierając słabiej dostosowane. Ten proces prowadzi do specjacji (powstawania nowych gatunków) i dywergencji (różnicowania się form życia).
Zapamiętaj! Dobór naturalny nie jest świadomym procesem, lecz naturalną konsekwencją różnic w przystosowaniu i ograniczonych zasobów środowiska.
Skąd wiemy, że ewolucja rzeczywiście zaszła? Głównym źródłem wiedzy są skamieniałości - pozostałości po wymarłych organizmach.
Skamieniałości występują w różnych formach: właściwe (zachowane szczątki), odciski (odciśnięte fragmenty ciała), odlewy (wypełnione minerałami przestrzenie po organizmach) oraz formy kompletne (całe zachowane organizmy).
Szczególnie ważne są formy przejściowe, które pokazują ewolucyjne powiązania między grupami zwierząt: Ichtiostega , Archeopteryx (pośrednia forma między gadami a ptakami), Sejmuria (łącząca cechy płazów i gadów) oraz Cynognat (gad ssakokształtny).
Ciekawostka! Istnieją tzw. "żywe skamieniałości" - organizmy, które prawie nie zmieniły się przez miliony lat, jak latimeria (ryba), hatteria (gad) czy miłorząb dwuklapowy (roślina).
Porównywanie organizmów dostarcza fascynujących dowodów na wspólne pochodzenie gatunków.
Dywergencja (ewolucja rozbieżna) to proces, w którym spokrewnione organizmy rozwijają różnice, przystosowując się do odmiennych środowisk. Rezultatem są narządy homologiczne - struktury o wspólnym pochodzeniu, zbudowane z podobnych elementów, choć pełniące różne funkcje, np. skrzydło nietoperza i ręka człowieka.
Z drugiej strony, konwergencja (ewolucja zbieżna) prowadzi do upodabniania się niespokrewnionych organizmów. Tworzy narządy analogiczne - struktury o różnym pochodzeniu, ale podobnej funkcji, jak skrzydła ptaka i owada.
Pomyśl o tym! Twoje ciało nosi ślady ewolucyjnej przeszłości - kość ogonowa (szczątkowy ogon) czy mięśnie poruszające małżowiną uszną to pozostałości po naszych odległych przodkach.
Ewolucja pozostawia ślady, które możemy obserwować w budowie współczesnych organizmów.
Narządy szczątkowe to pozostałości po strukturach, które u przodków pełniły ważne funkcje, a obecnie nie mają istotnego znaczenia. Przykładami są ślepe oczy u kreta, kość guziczna u człowieka czy szczątkowe palce u zwierząt kopytnych.
Atawizmy to jeszcze bardziej fascynujące zjawisko - pojawienie się cech przodków, które normalnie nie występują u współczesnych organizmów. U ludzi może to być nadmierne owłosienie ciała, dodatkowe brodawki sutkowe czy odruch ssania u noworodków.
Czy wiesz? Odruch ssania u noworodków to atawizm, który pojawia się automatycznie - niemowlęta nie muszą się uczyć tej czynności, ponieważ jest ona zakodowana genetycznie jako echo naszej ewolucyjnej przeszłości.
Na poziomie molekularnym znajdujemy przekonujące dowody na wspólne pochodzenie wszystkich organizmów.
Podstawowym dowodem jest podobieństwo biochemiczne organizmów. Wszystkie żywe organizmy wykorzystują podobne białka i kwasy nukleinowe, a kod genetyczny jest praktycznie uniwersalny. Dodatkowo, kluczowe enzymy (jak syntaza ATP) mają podobną budowę u wszystkich form życia.
Szczególnie ciekawe jest podobieństwo między chlorofilem a hemoglobiną - oba zawierają pierścień porfirynowy, różniąc się jedynie atomem centralnym i podstawowymi kwasami. Podobnie cytochrom C ma tak zbliżoną budowę u różnych gatunków, że pozwala określać stopień pokrewieństwa między nimi.
Fascynujące! Im bardziej podobna jest sekwencja cytochromu C u dwóch gatunków, tym bliższe ich pokrewieństwo ewolucyjne - to jak genetyczny zegar mierzący czas rozejścia się linii ewolucyjnych.
Rozwój zarodkowy organizmów dostarcza cennych wskazówek na temat ich ewolucyjnych powiązań.
Sposób bruzdkowania (wczesny podział komórek zarodka) zależy od ilości i rozmieszczenia żółtka w komórce jajowej. Jaja z małą ilością żółtka przechodzą bruzdkowanie całkowite, podczas gdy jaja bogate w żółtko (jak u ptaków) - bruzdkowanie niecałkowite.
W trakcie gastrulacji powstaje zarodek dwuwarstwowy, na którym rozwój zatrzymał się u parzydełkowców. U bardziej złożonych zwierząt pojawia się trzecia warstwa - mezoderma. Kolejne etapy to histogeneza (tworzenie tkanek) i organogeneza (rozwój narządów).
Zaskakujące! W trakcie rozwoju embrionalnego człowieka pojawia się wiele cech przypominających naszych ewolucyjnych przodków, w tym zaczątki skrzeli i ogona, które później zanikają.
Obserwacja rozwoju zarodkowego doprowadziła do sformułowania ważnych praw ewolucyjnych.
Prawo rozwojowe Baera (1828) stwierdza, że podczas embriogenezy najpierw pojawiają się cechy najbardziej uniwersalne. Z kolei prawo biogenetyczne Haeckla (1866) mówi, że rozwój osobniczy (ontogeneza) jest skróconym powtórzeniem rozwoju rodowego (filogenezy).
Syntetyczna teoria ewolucji to rozwinięcie teorii Darwina, uwzględniające osiągnięcia genetyki. Podkreśla rolę zmienności genetycznej oraz doboru naturalnego, który eliminuje osobniki gorzej przystosowane (fenodewianty).
Ważne! Syntetyczna teoria ewolucji łączy klasyczny darwinizm z genetyką populacyjną, tłumacząc, jak zmiany w częstości alleli prowadzą do ewolucji populacji i powstawania nowych gatunków.
Dobór naturalny może działać na różne sposoby, prowadząc do odmiennych rezultatów ewolucyjnych.
Dobór stabilizujący faworyzuje osobniki o cechach pośrednich, eliminując osobniki o skrajnych fenotypach. Działa w stabilnych warunkach środowiska i prowadzi do utrwalenia w populacji cech pośrednich (np. większa przeżywalność noworodków o masie około 3,5 kg).
Dobór kierunkowy faworyzuje jedną skrajną wartość cechy, jak widać na przykładzie melanizmu przemysłowego u ciem. Z kolei dobór rozrywający eliminuje osobniki o średniej wartości cechy, faworyzując formy skrajne (np. u ślimaków morskich mogą być preferowane albo jasne, albo ciemne osobniki).
Zastosuj wiedzę! Pomyśl o ubarwieniu zwierząt w twoim otoczeniu - czy możesz rozpoznać, jaki rodzaj doboru mógł na nie działać? Czy kamuflujące ubarwienie to wynik doboru stabilizującego czy kierunkowego?
Poza doborem naturalnym istnieją inne mechanizmy ewolucyjne wpływające na populacje.
Dobór płciowy zachodzi, gdy rolę selekcjonera odgrywa osobnik tego samego gatunku. Prowadzi do dymorfizmu płciowego - różnic między płciami, często wyrażających się spektakularnymi cechami samców (kolorowe upierzenie, poroża). Samce konkurują o samice poprzez walki, odgłosy godowe czy prezentowanie atrakcyjnych cech.
Dobór krewniaczy wiąże się z altruizmem biologicznym - pomaganiem innym osobnikom nawet kosztem własnego przetrwania. Zachowania altruistyczne są powszechniejsze, gdy pokrewieństwo między osobnikami jest bliskie, jak w przypadku lwic opiekujących się młodymi po śmierci matki.
Podsumowując: Ewolucja działa na poziomie puli genowej populacji - wszystkich alleli występujących u osobników danej populacji. Matematycznie opisuje to prawo Hardy'ego-Weinberga: ² = p² + 2pq + q².
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Zosia Betka
@zosiabetka_tlde
Ewolucja to fascynujący proces prowadzący do zmian w populacjach organizmów na przestrzeni pokoleń. Poznamy najważniejsze teorie ewolucyjne, dowody na ewolucję oraz mechanizmy, które ją napędzają i kształtują.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Jak ludzie postrzegali pochodzenie życia na przestrzeni wieków? Od wierzeń religijnych po obserwacje naukowe, nasze rozumienie ewolucji przeszło długą drogę.
Kreacjonizm zakładał, że wszystkie organizmy zostały stworzone przez Boga. Z kolei samorództwo Arystotelesa twierdziło, że organizmy powstały przypadkowo z materii nieożywionej.
Lamarckizm (teoria żywotności kierunkowej) wprowadził kilka ciekawych, choć później odrzuconych koncepcji: organizmy posiadają siłę witalną, ewolucja zachodzi na poziomie osobniczym, a narządy używane rozwijają się, podczas gdy niewykorzystywane zanikają. Lamarck uważał też, że cechy nabyte w ciągu życia są dziedziczone.
Warto wiedzieć! Georges Cuvier, twórca katastrofizmu, stworzył podstawy anatomii porównawczej, wprowadzając pojęcia narządów homologicznych i analogicznych, które do dziś są kluczowe w badaniach ewolucyjnych.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Teoria Darwina zrewolucjonizowała nasze rozumienie życia na Ziemi. Alfred Wallace, niezależnie od Darwina, doszedł do podobnych wniosków.
Zmienność organizmów jest fundamentem ewolucji. Może być kierunkowa (przystosowawcza) lub bezkierunkowa (niezależna od korzyści czy szkody). To właśnie zmienność prowadzi do walki o byt - konkurencji między organizmami.
Kluczowym mechanizmem ewolucji jest dobór naturalny - przeżywają osobniki najlepiej przystosowane, wypierając słabiej dostosowane. Ten proces prowadzi do specjacji (powstawania nowych gatunków) i dywergencji (różnicowania się form życia).
Zapamiętaj! Dobór naturalny nie jest świadomym procesem, lecz naturalną konsekwencją różnic w przystosowaniu i ograniczonych zasobów środowiska.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Skąd wiemy, że ewolucja rzeczywiście zaszła? Głównym źródłem wiedzy są skamieniałości - pozostałości po wymarłych organizmach.
Skamieniałości występują w różnych formach: właściwe (zachowane szczątki), odciski (odciśnięte fragmenty ciała), odlewy (wypełnione minerałami przestrzenie po organizmach) oraz formy kompletne (całe zachowane organizmy).
Szczególnie ważne są formy przejściowe, które pokazują ewolucyjne powiązania między grupami zwierząt: Ichtiostega , Archeopteryx (pośrednia forma między gadami a ptakami), Sejmuria (łącząca cechy płazów i gadów) oraz Cynognat (gad ssakokształtny).
Ciekawostka! Istnieją tzw. "żywe skamieniałości" - organizmy, które prawie nie zmieniły się przez miliony lat, jak latimeria (ryba), hatteria (gad) czy miłorząb dwuklapowy (roślina).
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Porównywanie organizmów dostarcza fascynujących dowodów na wspólne pochodzenie gatunków.
Dywergencja (ewolucja rozbieżna) to proces, w którym spokrewnione organizmy rozwijają różnice, przystosowując się do odmiennych środowisk. Rezultatem są narządy homologiczne - struktury o wspólnym pochodzeniu, zbudowane z podobnych elementów, choć pełniące różne funkcje, np. skrzydło nietoperza i ręka człowieka.
Z drugiej strony, konwergencja (ewolucja zbieżna) prowadzi do upodabniania się niespokrewnionych organizmów. Tworzy narządy analogiczne - struktury o różnym pochodzeniu, ale podobnej funkcji, jak skrzydła ptaka i owada.
Pomyśl o tym! Twoje ciało nosi ślady ewolucyjnej przeszłości - kość ogonowa (szczątkowy ogon) czy mięśnie poruszające małżowiną uszną to pozostałości po naszych odległych przodkach.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ewolucja pozostawia ślady, które możemy obserwować w budowie współczesnych organizmów.
Narządy szczątkowe to pozostałości po strukturach, które u przodków pełniły ważne funkcje, a obecnie nie mają istotnego znaczenia. Przykładami są ślepe oczy u kreta, kość guziczna u człowieka czy szczątkowe palce u zwierząt kopytnych.
Atawizmy to jeszcze bardziej fascynujące zjawisko - pojawienie się cech przodków, które normalnie nie występują u współczesnych organizmów. U ludzi może to być nadmierne owłosienie ciała, dodatkowe brodawki sutkowe czy odruch ssania u noworodków.
Czy wiesz? Odruch ssania u noworodków to atawizm, który pojawia się automatycznie - niemowlęta nie muszą się uczyć tej czynności, ponieważ jest ona zakodowana genetycznie jako echo naszej ewolucyjnej przeszłości.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Na poziomie molekularnym znajdujemy przekonujące dowody na wspólne pochodzenie wszystkich organizmów.
Podstawowym dowodem jest podobieństwo biochemiczne organizmów. Wszystkie żywe organizmy wykorzystują podobne białka i kwasy nukleinowe, a kod genetyczny jest praktycznie uniwersalny. Dodatkowo, kluczowe enzymy (jak syntaza ATP) mają podobną budowę u wszystkich form życia.
Szczególnie ciekawe jest podobieństwo między chlorofilem a hemoglobiną - oba zawierają pierścień porfirynowy, różniąc się jedynie atomem centralnym i podstawowymi kwasami. Podobnie cytochrom C ma tak zbliżoną budowę u różnych gatunków, że pozwala określać stopień pokrewieństwa między nimi.
Fascynujące! Im bardziej podobna jest sekwencja cytochromu C u dwóch gatunków, tym bliższe ich pokrewieństwo ewolucyjne - to jak genetyczny zegar mierzący czas rozejścia się linii ewolucyjnych.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Rozwój zarodkowy organizmów dostarcza cennych wskazówek na temat ich ewolucyjnych powiązań.
Sposób bruzdkowania (wczesny podział komórek zarodka) zależy od ilości i rozmieszczenia żółtka w komórce jajowej. Jaja z małą ilością żółtka przechodzą bruzdkowanie całkowite, podczas gdy jaja bogate w żółtko (jak u ptaków) - bruzdkowanie niecałkowite.
W trakcie gastrulacji powstaje zarodek dwuwarstwowy, na którym rozwój zatrzymał się u parzydełkowców. U bardziej złożonych zwierząt pojawia się trzecia warstwa - mezoderma. Kolejne etapy to histogeneza (tworzenie tkanek) i organogeneza (rozwój narządów).
Zaskakujące! W trakcie rozwoju embrionalnego człowieka pojawia się wiele cech przypominających naszych ewolucyjnych przodków, w tym zaczątki skrzeli i ogona, które później zanikają.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Obserwacja rozwoju zarodkowego doprowadziła do sformułowania ważnych praw ewolucyjnych.
Prawo rozwojowe Baera (1828) stwierdza, że podczas embriogenezy najpierw pojawiają się cechy najbardziej uniwersalne. Z kolei prawo biogenetyczne Haeckla (1866) mówi, że rozwój osobniczy (ontogeneza) jest skróconym powtórzeniem rozwoju rodowego (filogenezy).
Syntetyczna teoria ewolucji to rozwinięcie teorii Darwina, uwzględniające osiągnięcia genetyki. Podkreśla rolę zmienności genetycznej oraz doboru naturalnego, który eliminuje osobniki gorzej przystosowane (fenodewianty).
Ważne! Syntetyczna teoria ewolucji łączy klasyczny darwinizm z genetyką populacyjną, tłumacząc, jak zmiany w częstości alleli prowadzą do ewolucji populacji i powstawania nowych gatunków.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Dobór naturalny może działać na różne sposoby, prowadząc do odmiennych rezultatów ewolucyjnych.
Dobór stabilizujący faworyzuje osobniki o cechach pośrednich, eliminując osobniki o skrajnych fenotypach. Działa w stabilnych warunkach środowiska i prowadzi do utrwalenia w populacji cech pośrednich (np. większa przeżywalność noworodków o masie około 3,5 kg).
Dobór kierunkowy faworyzuje jedną skrajną wartość cechy, jak widać na przykładzie melanizmu przemysłowego u ciem. Z kolei dobór rozrywający eliminuje osobniki o średniej wartości cechy, faworyzując formy skrajne (np. u ślimaków morskich mogą być preferowane albo jasne, albo ciemne osobniki).
Zastosuj wiedzę! Pomyśl o ubarwieniu zwierząt w twoim otoczeniu - czy możesz rozpoznać, jaki rodzaj doboru mógł na nie działać? Czy kamuflujące ubarwienie to wynik doboru stabilizującego czy kierunkowego?
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Poza doborem naturalnym istnieją inne mechanizmy ewolucyjne wpływające na populacje.
Dobór płciowy zachodzi, gdy rolę selekcjonera odgrywa osobnik tego samego gatunku. Prowadzi do dymorfizmu płciowego - różnic między płciami, często wyrażających się spektakularnymi cechami samców (kolorowe upierzenie, poroża). Samce konkurują o samice poprzez walki, odgłosy godowe czy prezentowanie atrakcyjnych cech.
Dobór krewniaczy wiąże się z altruizmem biologicznym - pomaganiem innym osobnikom nawet kosztem własnego przetrwania. Zachowania altruistyczne są powszechniejsze, gdy pokrewieństwo między osobnikami jest bliskie, jak w przypadku lwic opiekujących się młodymi po śmierci matki.
Podsumowując: Ewolucja działa na poziomie puli genowej populacji - wszystkich alleli występujących u osobników danej populacji. Matematycznie opisuje to prawo Hardy'ego-Weinberga: ² = p² + 2pq + q².
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
38
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
Zgłębiaj cykl rozwojowy paprotników, w tym paproci, skrzypów i widłaków. Dowiedz się o ich strukturach, sporofitach oraz znaczeniu ekologicznym. Materiał zgodny z nową podstawą programową, idealny dla uczniów i studentów biologii.
BiologiaZgłębiaj zasady systematyki i klasyfikacji organizmów. Dowiedz się o taksonomii, filogenezie oraz współczesnym systemie klasyfikacji. Odkryj różnice między analogią a homologią oraz rodzaje taksonów. Idealne dla studentów biologii.
BiologiaZrozumienie klasyfikacji organizmów w biologii: od królestw po gatunki. Dowiedz się o systemach klasyfikacji, takich jak taksonomia, oraz o różnicach między grupami monofiletycznymi, parafiletycznymi i polifiletycznymi. Idealne dla uczniów przygotowujących się do egzaminów z biologii.
BiologiaOdkryj zasady klasyfikacji organizmów w biologii. Dowiedz się o taksonach monofiletycznych, parafiletycznych i polifiletycznych oraz o systemie klasyfikacji, który obejmuje domeny, królestwa i gatunki. Zrozumienie ewolucyjnych powiązań i nazewnictwa binominalnego to kluczowe elementy systematyki. Idealne dla studentów biologii i nauk przyrodniczych.
BiologiaZrozumienie mechanizmów powstawania nowych gatunków w biologii ewolucyjnej. Omówienie specjacji allopatrycznej i sympatrycznej, a także barier rozrodczych, które wpływają na procesy izolacji. Idealne dla studentów biologii i ekologii.
BiologiaOdkryj kluczowe cechy gadów, ich anatomię oraz budowę jaj. Dowiedz się o pokryciu ciała, środowisku życia i unikalnych adaptacjach, takich jak rozwój płuc i układ nerwowy. Idealne dla studentów biologii i zoologii. Typ: podsumowanie.
BiologiaApp Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
