Podstawowe pojęcia genetyczne
Genotyp to zespół wszystkich genów występujących w organizmie, natomiast fenotyp to zbiór widocznych cech organizmu oraz cech fizjologicznych i biochemicznych. Na fenotyp wpływa zarówno genotyp, jak i środowisko oraz tryb życia.
Allel to wersja danego genu, która może być dominująca (oznaczana wielką literą, np. A) lub recesywna (mała litera, np. a). Organizmy możemy podzielić na homozygoty (AA lub aa) i heterozygoty (Aa). Wśród cech dominujących znajdziemy m.in. ciemne włosy, kręcone włosy czy piegi, a wśród recesywnych - jasne włosy, proste włosy czy brak piegów.
Różne typy dziedziczenia to dominacja pełna (jeden allel całkowicie dominuje nad drugim), dominacja niepełna (heterozygoty wykazują cechy pośrednie) oraz kodominacja (dwa allele są równorzędne). W przypadku dziedziczenia wielogenowego za wykształcenie cechy odpowiada kilka genów, a geny dopełniające się współpracują przy tworzeniu jednej cechy.
⚠️ Zapamiętaj! II Prawo Mendla mówi, że cechy dziedziczone są niezależnie od siebie - to ważna zasada, która pomaga zrozumieć, dlaczego potomstwo może mieć różne kombinacje cech rodziców.
Chromosomowa teoria dziedziczenia zakłada, że geny znajdują się na chromosomach w ściśle określonych miejscach, ułożone liniowo. Geny sprzężone to te, które znajdują się na jednym chromosomie i są zazwyczaj dziedziczone razem. Mogą jednak zostać rozdzielone podczas mejozy w procesie crossing-over, co zwiększa różnorodność genetyczną.