Lipidy złożone i ich funkcje

Lipidy złożone to związki, których cząsteczki składają się z hydrofiliowej głowy i hydrofobowego ogona. Ta unikalna struktura umożliwia im tworzenie błon komórkowych.

Definicja: Fosfolipidy to lipidy złożone, w których glicerol jest zestryfikowany dwiema cząsteczkami kwasów tłuszczowych i jedną resztą kwasu fosforowego.

Definicja: Glikolipidy to lipidy złożone, w których glicerol jest zestryfikowany dwiema cząsteczkami kwasów tłuszczowych, a trzecia grupa hydroksylowa glicerolu jest połączona wiązaniem glikozydowym z cząsteczką cukru.

Funkcje fosfolipidów i glikolipidów:

1. Stanowią główny materiał budulcowy błon biologicznych.
2. Są kluczowym składnikiem osłonki mielinowej.
3. Glikolipidy zwiększają wytrzymałość komórek na czynniki chemiczne i mechaniczne.
4. Biorą udział w rozpoznawaniu się komórek.

Highlight: Fosfolipidy budowa jest kluczowa dla tworzenia dwuwarstwy lipidowej, która stanowi podstawę wszystkich błon komórkowych.

Przykład: Produkty bogate w fosfolipidy to m.in. żółtka jaj, soja i wątróbka.

Lipidy proste i złożone

Lipidy proste to związki organiczne będące estrami alkoholi i kwasów tłuszczowych. Dzielą się na dwie główne kategorie: woski i tłuszcze właściwe.

Definicja: Woski to estry alkoholi monohydroksylowych i kwasów tłuszczowych, pełniące funkcje ochronne, izolacyjne i budulcowe.

Woski mają szerokie zastosowanie w przyrodzie:

• U roślin chronią przed nadmierną utratą wody i szkodliwym promieniowaniem UV.
• U zwierząt występują na sierści, piórach i skórze, tworząc warstwę ochronną.

Przykład: Lanolina (wosk wełny owczej) i olbrot (wosk wielorybów) to przykłady wosków zwierzęcych.

Tłuszcze właściwe (triglicerydy) to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Dzielą się na:

1. Tłuszcze stałe:

   • Zawierają nasycone kwasy tłuszczowe.
   • Występują głównie w organizmach zwierzęcych.
   • Pełnią funkcje zapasowe, termoizolacyjne i ochronne.

2. Tłuszcze ciekłe:

   • Zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe.
   • Występują głównie u roślin, np. w nasionach i owocach.
   • Pełnią głównie funkcję zapasową.

Highlight: Budowa tłuszczów wpływa na ich stan skupienia w temperaturze pokojowej, co ma znaczenie dla ich funkcji w organizmie.