Lipidy złożone i ich rola w organizmie

Lipidy złożone to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych zawierające dodatkowe grupy hydrofilowe. Dzielą się na fosfolipidy i glikolipidy.

Budowa lipidów złożonych:

• Składają się z dwóch głównych elementów: hydrofilowej głowy i hydrofobowego ogona
• Fosfolipidy zawierają dodatkowo kwas fosforowy (V)
• Glikolipidy zawierają cząsteczkę cukru

Definition: Fosfolipidy to grupa lipidów złożonych, które mają w składzie resztę fosforanową połączoną z niewielkim związkiem polarnym.

Highlight: Fosfolipidy i glikolipidy stanowią najważniejszy składnik dwuwarstwy błon biologicznych.

Funkcje lipidów złożonych w organizmie:

• Materiał budulcowy błon biologicznych
• Główny składnik tkanki nerwowej
• Udział w tworzeniu glikokaliksu, zwiększającego wytrzymałość komórek

Example: Schemat budowy fosfolipidu pokazuje, jak grupa polarna (np. cholina) łączy się z resztą fosforanową, glicerolem i kwasami tłuszczowymi.

Woski, będące częścią lipidów prostych, pełnią funkcje:

• Ochronną przed utratą wody i szkodliwym promieniowaniem
• Izolacyjną, tworząc nieprzemakalną warstwę na sierści czy piórach
• Budulcową, np. w przypadku gniazd pszczół i trzmieli

Vocabulary: Lanolina to wosk wełny owczej, a olbrot to wosk kaszalota - są to przykłady wosków występujących w naturze.

Lipidy izoprenowe i ich znaczenie biologiczne

Lipidy izoprenowe to grupa związków niebędących estrami, powstających w wyniku polimeryzacji cząsteczek izoprenu. Charakteryzują się hydrofobowością i dzielą się na steroidy i karotenoidy.

Steroidy:

• Posiadają złożoną strukturę pierścieniową
• Głównym przedstawicielem jest cholesterol

Definition: Cholesterol to kluczowy steroid, będący składnikiem zwierzęcych błon cytoplazmatycznych i prekursorem wielu ważnych związków.

Funkcje cholesterolu:

• Synteza kwasów żółciowych w wątrobie
• Produkcja hormonów steroidowych w korze nadnerczy i narządach rozrodczych
• Synteza witaminy D3
• Budowa osłonek włókien nerwowych

Karotenoidy:

1. Karoten:
   • Nadaje pomarańczowo-czerwone zabarwienie
   • Zbudowany z węgla i wodoru
2. Ksantofil:
   • Nadaje żółte zabarwienie
   • Zawiera dodatkowo tlen

Highlight: Biologiczne funkcje lipidów izoprenowych obejmują udział w fotosyntezie, nadawanie barwy kwiatom i owocom oraz działanie antyoksydacyjne.

Example: Karotenoidy jako antyoksydanty opóźniają utlenianie różnych substancji przez wolne rodniki powstałe w wyniku procesów metabolicznych.

Znaczenie karotenoidów:

• Uczestniczą w procesie fotosyntezy
• Nadają barwę kwiatom i owocom
• Działają jako antyoksydanty
• Są prekursorami wielu związków niezbędnych dla zwierząt

Vocabulary: LDL i HDL to lipoproteiny odpowiedzialne za transport cholesterolu w organizmie, często nazywane odpowiednio "złym" i "dobrym" cholesterolem.