Budowa i funkcje DNA
DNA kwasdeoksyrybonukleinowy jest nośnikiem informacji genetycznej w organizmach. Zawiera on zapis wszystkich cech dziedzicznych organizmu w postaci genów.
Definicja: Informacja genetyczna to zapis wszystkich cech dziedzicznych organizmu.
Budowa DNA jest złożona i składa się z następujących elementów:
- Nukleotydy - podstawowe jednostki budulcowe DNA
- Zasady azotowe
- Reszta kwasu fosforowego
- Deoksyryboza cukier
Highlight: DNA musi być odpowiednio upakowane, aby zmieścić się w komórce. Najbardziej zwartą strukturą DNA jest chromosom.
Chromosomy są kluczowe dla organizacji materiału genetycznego:
- Każdy gatunek ma charakterystyczną liczbę chromosomów
- U człowieka występuje 46 chromosomów
- Kompletny zestaw chromosomów charakterystyczny dla gatunku nazywamy kariotypem
Vocabulary: Kariotyp - kompletny zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego gatunku.
Budowa chromosomu:
- Składa się z dwóch połączonych półdłużnych połówek zwanych chromatydami
- Posiada ramiona chromosomu
- W centrum znajduje się centromer
Example: W kariotypie człowieka występuje 46 chromosomów, co stanowi 23 pary.
Zasady azotowe w DNA łączą się według zasady komplementarności:
- Adenina łączy się z tyminą
- Cytozyna łączy się z guaniną
Highlight: Komplementarność zasad azotowych jest kluczowa dla funkcji DNA jako nośnika informacji genetycznej.
Ta struktura DNA umożliwia precyzyjne przechowywanie i przekazywanie informacji genetycznej, co jest podstawą genetyki biologii - klasa 8 i dalszych studiów nad dziedzicznością.