Organiczne składniki pokarmowe
Pokarm pełni trzy podstawowe funkcje w organizmie: dostarcza energii do procesów życiowych, zapewnia substancje budulcowe niezbędne do wzrostu i rozwoju oraz zawiera substancje regulujące.
Sacharydy (węglowodany, cukry) to podstawowe źródło energii i materiał zapasowy gromadzony w wątrobie i mięśniach jako glikogen. Pochodzą głównie z pokarmów roślinnych. Dzielimy je na przyswajalne (łatwo trawione monosacharydy, disacharydy i polisacharydy) oraz nieprzyswalane, jak celuloza, które tworzą błonnik pokarmowy.
Błonnik pokarmowy pełni wiele ważnych funkcji: obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, wspomaga ruchy jelit, chłonie wodę (zapobiegając zaparciom), daje uczucie sytości, obniża poposiłkowy poziom glukozy we krwi oraz wspiera rozwój mikrobiomu jelit. Co ważne, zmniejsza też ryzyko rozwoju nowotworów przewodu pokarmowego.
💡 Warto wiedzieć! Białka dzielimy na pełnowartościowe (jaja, mięso, produkty mleczne), zawierające wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiednich proporcjach, oraz niepełnowartościowe (białka roślinne), które wykazują braki ilościowe lub jakościowe aminokwasów egzogennych.
Białka stanowią około 20% masy ciała człowieka i są głównym budulcem komórek i tkanek. Uczestniczą w regulacji procesów życiowych jako enzymy, białka sygnałowe, transportujące oraz w procesach odpornościowych. Zbudowane są z 20 rodzajów aminokwasów, w tym 11 endogennych (wytwarzanych przez organizm) i 9 egzogennych (muszą być dostarczane z pokarmem).
Lipidy (tłuszcze właściwe) to najbardziej skoncentrowane źródło energii w pokarmie. Wchodzą w skład błon biologicznych i tkanki tłuszczowej, która pełni funkcję zapasową, ochronną i termoizolacyjną. Lipidy są nośnikami witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) oraz biorą udział w syntezie niektórych hormonów.