Podstawy osmoregulacji i gospodarki wodnej
Funkcjonowanie organizmu zależy od utrzymania właściwego stężenia elektrolitów oraz odpowiedniego nawodnienia. Warto rozróżnić dwa kluczowe procesy: wydalanie (usuwanie zbędnych produktów metabolicznych) oraz wydzielanie (uwalnianie substancji pełniących określone funkcje).
Osmoregulacja to proces utrzymywania równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. Obejmuje ona kontrolę objętości wody (bilans wodny), stężenia elektrolitów, ciśnienia osmotycznego oraz równowagi kwasowo-zasadowej. Bilans wodny powinien wynosić zero, co oznacza że ilość wody pobranej równoważy ilość wody utraconej.
Zwierzęta lądowe i wodne mają odmienne strategie osmoregulacji. Zwierzęta lądowe uzupełniają straty wody przez picie, natomiast zwierzęta wodne dzielą się na trzy typy: izoosmotyczne (o stężeniu płynów równym środowisku), hiperosmotyczne (ryby słodkowodne wydalające rozcieńczony mocz) oraz hipoosmotyczne (ryby morskie wydalające stężony mocz i usuwające nadmiar soli przez skrzela).
Ciekawostka: Zwierzęta różnią się także rodzajem wydalanego azotu. Zwierzęta wodne często wydalają toksyczny amoniak (są amonioteliczne), ssaki i płazy wydalają mocznik (są ureoteliczne), a ptaki i wiele owadów wydala oszczędzający wodę kwas moczowy (są urikoteliczne).