Rodzaje dziedziczenia i teoria chromosomowa
Dziedziczenie jednogenowe występuje, gdy jedna cecha zależy od pojedynczego genu. Może ono przyjmować różne formy: parę alleli (dwie wersje genu), allele wielokrotne (co najmniej trzy wersje) lub plejotropię (jeden gen wpływa na kilka cech).
W przypadku dziedziczenia wielogenowego cecha zależy od współdziałania wielu genów. Wyróżniamy tu geny komplementarne (współpracujące przy jednej cesze), geny kumulatywne (ich efekty się sumują) oraz zjawisko epistazy (jeden gen maskuje działanie drugiego).
Allele mogą wchodzić ze sobą w różne interakcje. Przy dominacji pełnej allel dominujący całkowicie maskuje recesywny. W dominacji niepełnej heterozygota ma cechy pośrednie między homozygotami. Natomiast w kodominacji oba allele są równorzędne i jednakowo się ujawniają.
💡 Warto zapamiętać: Mapowanie genów opiera się na częstości crossing-over. 1 jednostka mapowa to 1% częstości zachodzenia crossing-over, co odpowiada procentowi rekombinantów w pokoleniu potomnym.
Chromosomowa teoria dziedziczenia zakłada, że geny znajdują się na chromosomach w ściśle określonych miejscach (locus), są ułożone liniowo, a na chromosomach homologicznych allele tego samego genu zajmują identyczne pozycje. Geny na jednym chromosomie tworzą grupę sprzężoną i dziedziczą się razem.