Protisty jednokomórkowe występują w formach nieruchomych $kokoidalnych$ oraz zdolnych do aktywnego ruchu, takich jak pełzaki, wiciowce i orzęski. Ich komórki mogą być okryte ścianą komórkową, pellikulą lub być nagie.

Vocabulary: Ruch undulipodalny - ruch za pomocą wici i rzęsek, które są cytoplazmatycznymi wypustkami okrytymi błoną komórkową.

Protisty wielokomórkowe mają ciało w postaci plechy, słabo zróżnicowane na tkanki. Wyróżniamy różne rodzaje plech:

1. Komórczkowe
2. Nitkowate
3. Nibytankowe $plektenchymatyczne$
4. Tkankowe

Example: Plecha nibytankowa $plektenchymatyczna$ tworzy się z wielokomórkowych nici, które ciasno się ze sobą splatają, formując nibytankę $plektenchymę$.

Odżywianie się protistów zależy od ich typu:

• Protisty zwierzęce i grzybowe są heterotrofami, pobierającymi pokarm głównie przez endocytozę.
• Protisty roślinopodobne to zwykle autotrofy, przeprowadzające fotosyntezę dzięki obecności chloroplastów.

Highlight: Niektóre protisty roślinopodobne są miksotrofami, mogącymi odżywiać się zarówno fotoautotroficznie na świetle, jak i heteroautotroficznie w ciemności.

Osmoregulacja u protistów jest kluczowa dla organizmów słodkowodnych, które narażone są na pęknięcie komórek z powodu napływu wody. Nadmiar wody jest usuwany przez wodniczki tętniące.

Oddychanie protistów:

• Większość oddycha tlenowo
• Gatunki beztlenowe uzyskują energię dzięki fermentacji

Związek między budową a trybem życia protistów można zaobserwować na przykładzie Didinium - mikroskopijnego drapieżnika występującego głównie w zbiornikach słodkowodnych.

Example: Didinium posiada specjalne struktury przystosowane do drapieżnego trybu życia, takie jak cytostom $otwór do pobierania pokarmu$, gardziel, rzęski umożliwiające sprawny ruch, oraz toksycysty uwalniające toksynę paraliżującą ofiarę.

Euglena zielona to przykład protista słodkowodnego, który łączy cechy roślin i zwierząt.

Highlight: Protisty są jednokomórkowe czy wielokomórkowe - mogą występować w obu formach, co świadczy o ich ogromnej różnorodności i zdolności adaptacyjnych.

Protisty odgrywają istotną rolę w ekosystemach wodnych i lądowych. Ich znaczenie obejmuje:

1. Udział w łańcuchach pokarmowych jako producenci i konsumenci
2. Tworzenie planktonu, stanowiącego bazę pokarmową dla wielu organizmów wodnych
3. Udział w obiegu materii w przyrodzie

Przykłady protistów i ich cechy charakterystyczne:

1. Euglena zielona - łączy cechy roślin $fotosynteza$ i zwierząt $aktywny ruch$
2. Pantofelek - orzęsek słodkowodny o skomplikowanej budowie
3. Ameba - zmiennokształtny organizm zdolny do fagocytozy

Vocabulary: Fagocytoza - rodzaj endocytozy, w której komórka pochłania duże cząstki stałe.

Jak rozmnażają się protisty? Protisty mogą rozmnażać się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. Metody rozmnażania obejmują:

1. Podział komórki $mitoza$
2. Koniugacja $wymiana materiału genetycznego między dwoma osobnikami$
3. Pączkowanie

Highlight: Różnorodność sposobów rozmnażania się protistów świadczy o ich zdolności adaptacyjnych i ewolucyjnej plastyczności.

Gdzie występują protisty? Protisty można znaleźć w różnorodnych środowiskach:

1. Wody słodkie $jeziora, rzeki, stawy$
2. Oceany i morza
3. Wilgotna gleba
4. Jako symbionty lub pasożyty innych organizmów

Example: Protisty wielokomórkowe przykłady obejmują niektóre glony morskie, takie jak morszczyn czy listownica, które tworzą rozbudowane plechy o tkankopodobnej strukturze.

Podsumowując, protisty stanowią fascynującą i niezwykle zróżnicowaną grupę organizmów, łączącą cechy roślin, zwierząt i grzybów. Ich badanie pozwala lepiej zrozumieć ewolucję życia na Ziemi i funkcjonowanie ekosystemów wodnych i lądowych.

Szczegółowy opis budowy i funkcjonowania eugleny zielonej oraz śluzowców.

Definition: Euglena zielona to słodkowodny przedstawiciel protistów roślinopodobnych, będący miksotrofem.

Highlight: Euglena posiada charakterystyczne struktury, takie jak plamka oczna, fotoreceptor i wodniczki tętniące.

Example: Śluzowiec należy do protistów grzybopodobnych i występuje w wilgotnych środowiskach.

Opis procesów rozmnażania się protistów.

Definition: Jak rozmnażają się protisty - mogą rozmnażać się bezpłciowo poprzez wytwarzanie mitospor lub płciowo poprzez zapłodnienie.

Highlight: Rozmnażanie bezpłciowe umożliwia szybkie zwiększenie liczebności populacji.

Example: Mitospory mogą występować jako aplanospory $nieruchome$ lub zoospory $ruchliwe$.

Szczegółowy opis przemian faz jądrowych u protistów.

Definition: Przemiana faz jądrowych z przewagą fazy diploidalnej występuje u diplontów.

Highlight: Mejoza pregamiczna prowadzi do wytworzenia haploidalnych gamet.

Example: W cyklu rozwojowym występuje regularne następowanie po sobie pokoleń.

Opis cykli rozwojowych protistów, ze szczególnym uwzględnieniem pasożytów.

Definition: Cykl heteromorficzny charakteryzuje się różnicami między pokoleniami gametofitu i sporofitu.

Example: W cyklu rozwojowym zarodźca malarii występują dwa żywiciele: człowiek i komar.

Highlight: Proces rozpoczyna się od wprowadzenia sporozoitów do krwi człowieka przez samicę komara.

Szczegółowy opis procesu koniugacji u protistów.

Definition: Koniugacja to proces wymiany materiału genetycznego między komórkami.

Highlight: W procesie tym następuje fuzja jąder haploidalnych, tworząc jądro diploidalne.

Example: Po fuzji jąder następują trzy podziały mitotyczne, prowadzące do powstania ośmiu jąder potomnych.

Protisty to zróżnicowana grupa organizmów, którą można podzielić ze względu na liczbę komórek na:

• Jednokomórkowe
• Kolonijne
• Wielokomórkowe o budowie komórkowej

Protisty zwierzęce są jednokomórkowe lub kolonijne, przypominając budową komórki zwierzęce. Charakteryzują się brakiem ściany komórkowej, obecnością lizosomów i heterotroficznym sposobem odżywiania.

Protisty roślinopodobne mogą być jednokomórkowe, kolonijne lub wielokomórkowe o budowie plechowej. Ich komórki zawierają chloroplasty i ziarna skrobi, często posiadają celulozową ścianę komórkową. Większość jest autotroficzna, choć występują też gatunki miksotroficzne.

Protisty grzybopodobne to głównie heterotroficzne organizmy jedno- lub wielokomórkowe o budowie plechowej. Ich plechy mają postać śluzni lub nitkowatych strzępek, a ściana komórkowa zawiera celulozę.

Vocabulary: Pellikula - białkowa powłoka pod błoną komórkową, nadająca komórce wytrzymałość i giętkość.

Highlight: Protisty wykazują ogromną różnorodność form i sposobów funkcjonowania, łącząc cechy charakterystyczne dla różnych królestw organizmów.