Charakterystyka protistów jednokomórkowych i wielokomórkowych

Protisty jednokomórkowe występują w formach nieruchomych (kokoidalnych) oraz zdolnych do aktywnego ruchu, takich jak pełzaki, wiciowce i orzęski. Ich komórki mogą być okryte ścianą komórkową, pellikulą lub być nagie.

Vocabulary Ruch undulipodalny - ruch za pomocą wici i rzęsek, które są cytoplazmatycznymi wypustkami okrytymi błoną komórkową.

Protisty wielokomórkowe mają ciało w postaci plechy, słabo zróżnicowane na tkanki. Wyróżniamy różne rodzaje plech

1. Komórczkowe
2. Nitkowate
3. Nibytankowe (plektenchymatyczne)
4. Tkankowe

Example Plecha nibytankowa (plektenchymatyczna) tworzy się z wielokomórkowych nici, które ciasno się ze sobą splatają, formując nibytankę (plektenchymę).

Odżywianie się protistów zależy od ich typu

• Protisty zwierzęce i grzybowe są heterotrofami, pobierającymi pokarm głównie przez endocytozę.
• Protisty roślinopodobne to zwykle autotrofy, przeprowadzające fotosyntezę dzięki obecności chloroplastów.

Highlight Niektóre protisty roślinopodobne są miksotrofami, mogącymi odżywiać się zarówno fotoautotroficznie na świetle, jak i heteroautotroficznie w ciemności.

Procesy życiowe protistów

Osmoregulacja u protistów jest kluczowa dla organizmów słodkowodnych, które narażone są na pęknięcie komórek z powodu napływu wody. Nadmiar wody jest usuwany przez wodniczki tętniące.

Oddychanie protistów

• Większość oddycha tlenowo
• Gatunki beztlenowe uzyskują energię dzięki fermentacji

Związek między budową a trybem życia protistów można zaobserwować na przykładzie Didinium - mikroskopijnego drapieżnika występującego głównie w zbiornikach słodkowodnych.

Example Didinium posiada specjalne struktury przystosowane do drapieżnego trybu życia, takie jak cytostom (otwór do pobierania pokarmu), gardziel, rzęski umożliwiające sprawny ruch, oraz toksycysty uwalniające toksynę paraliżującą ofiarę.

Euglena zielona to przykład protista słodkowodnego, który łączy cechy roślin i zwierząt.

Highlight Protisty są jednokomórkowe czy wielokomórkowe - mogą występować w obu formach, co świadczy o ich ogromnej różnorodności i zdolności adaptacyjnych.

Znaczenie i różnorodność protistów

Protisty odgrywają istotną rolę w ekosystemach wodnych i lądowych. Ich znaczenie obejmuje

1. Udział w łańcuchach pokarmowych jako producenci i konsumenci
2. Tworzenie planktonu, stanowiącego bazę pokarmową dla wielu organizmów wodnych
3. Udział w obiegu materii w przyrodzie

Przykłady protistów i ich cechy charakterystyczne

1. Euglena zielona - łączy cechy roślin (fotosynteza) i zwierząt (aktywny ruch)
2. Pantofelek - orzęsek słodkowodny o skomplikowanej budowie
3. Ameba - zmiennokształtny organizm zdolny do fagocytozy

Vocabulary Fagocytoza - rodzaj endocytozy, w której komórka pochłania duże cząstki stałe.

Jak rozmnażają się protisty? Protisty mogą rozmnażać się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. Metody rozmnażania obejmują

1. Podział komórki (mitoza)
2. Koniugacja (wymiana materiału genetycznego między dwoma osobnikami)
3. Pączkowanie

Highlight Różnorodność sposobów rozmnażania się protistów świadczy o ich zdolności adaptacyjnych i ewolucyjnej plastyczności.

Gdzie występują protisty? Protisty można znaleźć w różnorodnych środowiskach

1. Wody słodkie (jeziora, rzeki, stawy)
2. Oceany i morza
3. Wilgotna gleba
4. Jako symbionty lub pasożyty innych organizmów

Example Protisty wielokomórkowe przykłady obejmują niektóre glony morskie, takie jak morszczyn czy listownica, które tworzą rozbudowane plechy o tkankopodobnej strukturze.

Podsumowując, protisty stanowią fascynującą i niezwykle zróżnicowaną grupę organizmów, łączącą cechy roślin, zwierząt i grzybów. Ich badanie pozwala lepiej zrozumieć ewolucję życia na Ziemi i funkcjonowanie ekosystemów wodnych i lądowych.

Strona 4 Euglena zielona i śluzowce

Szczegółowy opis budowy i funkcjonowania eugleny zielonej oraz śluzowców.

Definition Euglena zielona to słodkowodny przedstawiciel protistów roślinopodobnych, będący miksotrofem.

Highlight Euglena posiada charakterystyczne struktury, takie jak plamka oczna, fotoreceptor i wodniczki tętniące.

Example Śluzowiec należy do protistów grzybopodobnych i występuje w wilgotnych środowiskach.

Strona 5 Rozmnażanie protistów

Opis procesów rozmnażania się protistów.

Definition Jak rozmnażają się protisty - mogą rozmnażać się bezpłciowo poprzez wytwarzanie mitospor lub płciowo poprzez zapłodnienie.

Highlight Rozmnażanie bezpłciowe umożliwia szybkie zwiększenie liczebności populacji.

Example Mitospory mogą występować jako aplanospory (nieruchome) lub zoospory (ruchliwe).

Strona 6 Przemiana faz jądrowych

Szczegółowy opis przemian faz jądrowych u protistów.

Definition Przemiana faz jądrowych z przewagą fazy diploidalnej występuje u diplontów.

Highlight Mejoza pregamiczna prowadzi do wytworzenia haploidalnych gamet.

Example W cyklu rozwojowym występuje regularne następowanie po sobie pokoleń.

Strona 7 Cykle rozwojowe

Opis cykli rozwojowych protistów, ze szczególnym uwzględnieniem pasożytów.

Definition Cykl heteromorficzny charakteryzuje się różnicami między pokoleniami gametofitu i sporofitu.

Example W cyklu rozwojowym zarodźca malarii występują dwa żywiciele człowiek i komar.

Highlight Proces rozpoczyna się od wprowadzenia sporozoitów do krwi człowieka przez samicę komara.

Strona 8 Proces koniugacji

Szczegółowy opis procesu koniugacji u protistów.

Definition Koniugacja to proces wymiany materiału genetycznego między komórkami.

Highlight W procesie tym następuje fuzja jąder haploidalnych, tworząc jądro diploidalne.

Example Po fuzji jąder następują trzy podziały mitotyczne, prowadzące do powstania ośmiu jąder potomnych.

Wprowadzenie do protistów

Protisty to zróżnicowana grupa organizmów, którą można podzielić ze względu na liczbę komórek na

• Jednokomórkowe
• Kolonijne
• Wielokomórkowe o budowie komórkowej

Protisty zwierzęce są jednokomórkowe lub kolonijne, przypominając budową komórki zwierzęce. Charakteryzują się brakiem ściany komórkowej, obecnością lizosomów i heterotroficznym sposobem odżywiania.

Protisty roślinopodobne mogą być jednokomórkowe, kolonijne lub wielokomórkowe o budowie plechowej. Ich komórki zawierają chloroplasty i ziarna skrobi, często posiadają celulozową ścianę komórkową. Większość jest autotroficzna, choć występują też gatunki miksotroficzne.

Protisty grzybopodobne to głównie heterotroficzne organizmy jedno- lub wielokomórkowe o budowie plechowej. Ich plechy mają postać śluzni lub nitkowatych strzępek, a ściana komórkowa zawiera celulozę.

Vocabulary Pellikula - białkowa powłoka pod błoną komórkową, nadająca komórce wytrzymałość i giętkość.

Highlight Protisty wykazują ogromną różnorodność form i sposobów funkcjonowania, łącząc cechy charakterystyczne dla różnych królestw organizmów.