Sposoby zapylania i cykl rozwojowy okrytonasiennych

Sposoby zapylania roślin okrytonasiennych są zróżnicowane i obejmują:

a) Wiatropylność - pyłek przenoszony przez wiatr b) Zapylanie przez zwierzęta - owady, ptaki, nietoperze

Highlight: Zapylanie przez zwierzęta jest bardziej efektywne i precyzyjne niż wiatropylność.

Cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych na przykładzie wiśni ptasiej obejmuje następujące etapy:

1. Rozwój gametofitów w kwiatach
2. Zapylenie - przeniesienie pyłku na znamię słupka
3. Kiełkowanie pyłku i wzrost łagiewki pyłkowej
4. Podwójne zapłodnienie

Definition: Podwójne zapłodnienie to unikalna cecha okrytonasiennych, gdzie jedna komórka plemnikowa łączy się z komórką jajową, a druga z komórką centralną.

Gametofit żeński okrytonasiennych rozwija się w zalążku i składa się z:

• Komórki jajowej
• Synergid
• Komórki centralnej
• Antypod

Gametofit męski okrytonasiennych to zredukowane ziarno pyłku zawierające dwie komórki plemnikowe.

Example: Przykłady mechanizmów chroniących przed samozapyleniem: samosterylność, różnice w czasie dojrzewania słupków i pręcików, heterostylia.

Owoce i nasiona okrytonasiennych

Rozmnażanie okrytonasiennych odbywa się głównie za pomocą owoców, które powstają w wyniku rozmnażania płciowego. Owoce zbudowane są z:

• Jednego lub kilku nasion
• Owocni (powstałej ze ścian zalążni)

Definition: Owoc właściwy powstaje wyłącznie z zalążni słupka, np. jagoda pomidora.

Rozwój gametofitu żeńskiego u okrytonasiennych prowadzi do powstania woreczka zalążkowego, który zawiera komórkę jajową.

Podział owoców okrytonasiennych:

1. Owoce pojedyncze:

   • Mięsiste (np. pestkowiec brzoskwini, jagoda pomidora)
   • Suche (np. strąk fasoli, torebka maku)

2. Owoce zbiorowe (np. malina)

3. Owocostany (np. ananas)

Highlight: Owoce pełnią ważną funkcję w rozprzestrzenianiu nasion.

Sposoby rozprzestrzeniania się owoców:

• Samosiewność (siła mechaniczna)
• Obcosiewność (wiatr, woda, zwierzęta)

Budowa kwiatu okrytonasiennych jest zróżnicowana u roślin dwuliściennych i jednoliściennych:

• Dwuliścienne: kwiaty 4- lub 5-dzielne, zróżnicowane na kielich i koronę
• Jednoliścienne: okwiat niezróżnicowany, kwiaty 3-dzielne

Example: Przykłady roślin dwuliściennych: jabłoń, dąb; jednoliściennych: tulipan, kukurydza.

Cechy roślin okrytonasiennych obejmują również budowę nasion, które mogą być bielmowe lub bezbielmowe, co ma znaczenie dla ich kiełkowania i rozwoju młodych roślin.

Vocabulary: Bielmo - tkanka spichrzowa w nasieniu, magazynująca substancje odżywcze dla rozwijającego się zarodka.

Znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie jest ogromne - stanowią one podstawę większości ekosystemów lądowych i są kluczowym elementem w łańcuchach pokarmowych.

Charakterystyka roślin okrytonasiennych

Rośliny okrytonasienne stanowią najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną grupę roślin na Ziemi. Charakteryzują się przemianą pokoleń z dominującym sporofitem oraz wykształceniem wyspecjalizowanych organów wegetatywnych (liście, korzenie, łodygi) i generatywnych (kwiaty). Ich cechą charakterystyczną jest obecność tkanki przewodzącej z naczyniami i rurkami sitowymi.

Highlight: Kluczową cechą okrytonasiennych jest podwójne zapłodnienie i powstanie triploidalnego bielma $3n$ - tkanki spichrzowej.

Owoce okrytonasiennych powstają po zapłodnieniu kwiatów. Z zalążków rozwijają się nasiona, a ze ścian zalążni tworzy się owocnia. Nasiona są więc okryte owocnią, co dało nazwę tej grupie roślin.

Vocabulary: Sporofit - pokolenie diploidalne (2n) w cyklu życiowym roślin, wytwarzające spory.

Rośliny okrytonasienne występują w różnych formach życiowych:

• Rośliny drzewiaste: drzewa, krzewy, krzewinki
• Rośliny zielne: byliny, rośliny dwuletnie, rośliny jednoroczne

Kwiaty okrytonasiennych to wyspecjalizowane pędy służące do rozmnażania płciowego. Mogą być:

• Obupłciowe - zawierające pręciki (♂) i słupki (♀)
• Jednopłciowe $rozdzielnopłciowe$ - kwiaty męskie z pręcikami, żeńskie ze słupkami

Example: Przykłady roślin jednopiennych: kukurydza, dąb; dwupiennych: wierzba, topola.

Budowa kwiatu okrytonasiennych jest zróżnicowana, ale ogólnie obejmuje:

1. Okwiat - ochrona dla pręcików i słupków, przywabia zapylające zwierzęta
2. Pręciki - męskie organy rozrodcze
3. Słupek - żeński organ rozrodczy

Definition: Słupek powstaje ze zrośnięcia jednego lub kilku owocolistków, zawiera zalążnię z zalążkami.