Siateczka śródplazmatyczna to system struktur biologicznych, które przyjmują postać spłaszczonych woreczków (cystern) i rozgałęzionych kanalików. Powstają one z zewnętrznej błony otoczki jądrowej i rozciągają się na praktycznie całą komórkę. Wyróżnia się siateczkę śródplazmatyczną szorstką (RER) oraz siateczkę śródplazmatyczną gładką (SER).
Siateczka śródplazmatyczna szorstka (ang. rough endoplasmic reticulum; RER) odpowiada za syntezę białek. Na niej obecne są rybosomy, które wytwarzają łańcuchy białkowe. Te łańcuchy wnikają do wnętrza siateczki, gdzie zachodzi ich fałdowanie oraz owijanie się w strukturę trzeciorzędową. W siateczce szorstkiej odbywa się również wstępna modyfikacja białek, na przykład dołączanie reszt cukrowych lub grup hydroksylowych. Białka niepoprawnie sfałdowane lub zmodyfikowane są naprawiane przez tzw. białka opiekuńcze. Jeśli naprawa jest niemożliwa, białko zostaje zniszczone. Większość białek powstałych w RER jest kierowana poza komórkę, dlatego występują obficie w komórkach wydzielniczych. Na rybosomach siateczki zachodzi również synteza białek błonowych oraz białek enzymatycznych, które po modyfikacji trafiają do lizosomów i na zewnątrz komórki.
Siateczka śródplazmatyczna gładka (ang. smooth endoplasmic reticulum; SER) bierze udział głównie w syntezie związków o charakterze lipidowym. Wytwarzane są w niej kwasy tłuszczowe, trójglicerydy, fosfolipidy oraz cholesterol i jego pochodne, takie jak hormony steroidowe, sole żółciowe i witaminy D. W komórkach wątroby, SER uczestniczy w neutralizowaniu i usuwaniu szkodliwych związków, na przykład alkoholu etylowego i leków. Ponadto w włóknach mięśniowych siateczka gładka magazynuje jony wapnia, co jest niezbędne do skurczu mięśni.
Podsumowując, siateczka śródplazmatyczna, zarówno szorstka jak i gładka, odgrywa istotną rolę w komórce, pełniąc funkcje związane z syntezą białek, modyfikacją białek oraz syntezą związków lipidowych. Rybosomy, choć nie zawsze, mogą być związane z siateczką śródplazmatyczną, a w procesie wytwarzania białek biorą udział trzy podjednostki. Rybosomy występują nie tylko w cytoplazmie, ale także wewnątrz mitochondriów i chloroplastów.
