Tkanka mięśniowa i jej właściwości
Tkanka mięśniowa jest pobudliwa i kurczliwa - to oznacza, że reaguje na bodźce i zmienia długość oraz napięcie swoich włókien. Te właściwości umożliwiają nie tylko ruch i utrzymanie postawy, ale także odgrywają ważną rolę w termoregulacji organizmu.
Podstawową jednostką tkanki mięśniowej jest miocyt. Zawiera on typowe organella komórkowe, ale wyróżniają go specjalne elementy cytoszkieletu: cienkie miofilamenty aktynowe i grube miofilamenty miozynowe. Te białka są uporządkowane w pęczki zwane miofibrylami.
Wyróżniamy trzy główne typy tkanki mięśniowej: poprzecznie prążkowaną szkieletową, poprzecznie prążkowaną serca oraz gładką. Różnią się one budową, unerwieniem i sposobem działania. Mięśnie szkieletowe mają cylindryczne miocyty z licznymi jądrami położonymi obwodowo, mięsień sercowy ma rozgałęzione komórki z 1-2 centralnymi jądrami.
Ciekawostka! Mięśnie poprzecznie prążkowane zawierają mioglobinę, która magazynuje tlen i ma większe powinowactwo do niego niż hemoglobina, co jest kluczowe podczas intensywnego wysiłku.
Funkcjonalną jednostką mięśni poprzecznie prążkowanych jest sarkomer, który podczas skurczu może zmniejszyć swoją długość nawet 2,5 raza! W stanie spoczynku centra aktynowe są blokowane przez białka troponinę i tropomiozynę, co uniemożliwia skurcz.
Włókna mięśniowe dzielą się na oksydacyjne (czerwone) i glikolityczne (białe). Te pierwsze, bogate w mioglobinę i mitochondria, wykorzystują metabolizm tlenowy, wolno się kurczą, ale długo nie męczą - idealne dla sportowców wytrzymałościowych. Drugie, z większą liczbą miofibryli, pracują w warunkach beztlenowych, kurczą się szybko, ale szybko się męczą - przydatne w krótkotrwałym, intensywnym wysiłku.