Mechanizm transportu sacharozy
Transport pionowy sacharozy odbywa się w górę i w dół rośliny wewnątrz rurek sitowych, które u roślin okrytozalążkowych stanowią główne elementy przewodzące łyka. Rurki te tworzą część symplastu rośliny - czyli systemu połączonych cytoplazmą komórek.
Przemieszczanie asymilatów w rurkach sitowych zachodzi dzięki różnicy ciśnień turgorowych między miejscem załadunku łyka (donorem, np. liściem) a miejscem rozładunku (akceptorem, np. korzeniem). Gdy sacharoza gromadzi się w rurkach sitowych, obniża potencjał wody, co wywołuje osmotyczny napływ wody z naczyń. W efekcie powstaje dodatnie ciśnienie hydrostatyczne, które tłoczy roztwór cukru w rurce.
Ostatnim etapem jest rozładunek łyka, czyli przemieszczenie sacharozy z rurek sitowych do komórek akceptora. Transport ten może zachodzić czynnie lub biernie. Do organów spichrzowych (np. korzeni, bulw, kłączy) sacharoza transportowana jest aktywnie, wbrew gradientowi stężeń, co wymaga nakładu energii. Natomiast do młodych, rosnących liści transport przebiega zgodnie z gradientem stężeń i nie wymaga energii.
🌱 Ciekawostka! Proces transportu sacharozy jest ściśle powiązany z gospodarką wodną rośliny - to właśnie dzięki różnicy potencjałów wody i powstającemu ciśnieniu hydrostatycznemu asymilaty mogą przemieszczać się na duże odległości.