Transport bierny i czynny
Transport bierny i czynny obejmuje ruch substancji przez błonę komórkową zgodnie lub przeciwnie do gradientu stężeń. Transport bierny nie wymaga nakładu energii i zachodzi z obszaru hipotonicznego do hipertonicznego, natomiast transport czynny wymaga energii i zachodzi z obszaru hipertonicznego do hipotonicznego, tylko przez białka błonowe.
Rodzaje transportu przez błonę
Rodzaje transportu przez błonę obejmują transport bierny (dyfuzja prosta i ułatwiona) oraz transport czynny (pompy błonowe i przenośniki symportowe), które umożliwiają przemieszczanie się substancji zgodnie lub przeciwnie do gradientu stężeń.
Dyfuzja i osmoza
Dyfuzja to samorzutne rozprzestrzenianie się cząsteczek substancji w środowisku, podczas gdy osmoza polega na przenikaniu cząsteczek rozpuszczalnika przez półprzepuszczalną membranę. Osmoza prowadzi do wyrównania stężeń po obu stronach membrany.
Osmoza w komórkach zwierzęcej i roślinnej
W komórkach zwierzęcych roztwór izotoniczny równa ilość wody wypływa i wypływa do komórki, roztwór hipertoniczny powoduje kurczenie się komórki, a roztwór hipotoniczny powoduje jej pęcznienie. Komórki roślinne reagują podobnie, ale plazmoliza prowadzi do odwodnienia cytozolu, a deplazmoliza powoduje zwiększenie objętości wakuoli.
Rodzaje białek transportowych
Białka transportowe dzielimy na kanałowe, nośnikowe i pompy. Kanałowe tworzą kanały, przez które przechodzą jony i niewielkie cząsteczki, nośnikowe zmieniają swoją strukturę przestrzenną i uwalniają substancje po drugiej stronie błony, a pompy działają przeciwnie do gradientu stężeń.
Kierunki transportu przez błonę
Transport substancji może być sprzężony, czyli wzajemnie zależny od siebie. Symport oznacza transportowanie dwóch substancji w tę samą stronę, antyport transportuje substancje w przeciwne strony, a uniport dotyczy transportowania jednej substancji przez białko.
Transport pęcherzykowy
Komórka korzysta z transportu pęcherzykowego, gdy substancje są za duże, by przejść przez błonę i białka błonowe. Endocytoza to pochłanianie substancji do wnętrza komórki, fagocytoza i pinocytoza to formy endocytozy, a egzocytoza to wypychanie substancji na zewnątrz komórki.
