Transport ułatwiony i aktywny
Dyfuzja ułatwiona to forma transportu biernego, która wykorzystuje specjalne białka błonowe. Może zachodzić przez białka kanałowe (np. transport jonów Na⁺ przez kanały sodowe) lub przez białka nośnikowe (np. transport glukozy przez błony krwinek czerwonych).
Niektóre procesy transportu wymagają współpracy - nazywamy to transportem sprzężonym. Może to być symport (transport dwóch substancji w tym samym kierunku) lub antyport (transport w przeciwnych kierunkach).
Transport czynny działa wbrew gradientowi stężeń i wymaga energii. Wyróżniamy dwa główne typy:
- Transport przez pompy błonowe (np. transport jonów H⁺ na zewnątrz komórek roślinnych)
- Transport przez białka nośnikowe (np. symport sacharozy)
Gdy transportowane substancje są zbyt duże, komórka wykorzystuje transport pęcherzykowy. Endocytoza polega na pobieraniu substancji ze środowiska do wnętrza komórki np.fagocytoza−pobieranieduz˙ychcząstek,pinocytoza−pobieraniekropelpłynu. Z kolei egzocytoza to proces wydzielania substancji z komórki do środowiska zewnętrznego.
Zapamiętaj! Im większa cząsteczka, tym bardziej skomplikowany sposób transportu musi zastosować komórka - od prostej dyfuzji do złożonego transportu pęcherzykowego.