Budowa i funkcje układu oddechowego
Twój układ oddechowy to prawdziwa fabryka życia! Każda jego część ma konkretne zadanie. Jama nosowa działa jak filtr - oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze zanim dotrze do płuc. Gardło to rozwidlenie, które kieruje powietrze do krtani, a jedzenie do przełyku.
Krtań nie tylko transportuje powietrze, ale też umożliwia Ci mówienie i śpiewanie. Tchawica to główna "autostrada" dla powietrza, która prowadzi do oskrzeli głównych wnikających do płuc. Te oskrzela rozgałęziają się jak drzewo, doprowadzając powietrze do milionów pęcherzyków płucnych.
To właśnie w pęcherzykach płucnych zachodzi wymiana gazowa - najważniejszy proces całego układu. Przepona, płaski mięsień pod płucami, jest jak tłok w silniku - jej ruchy sprawiają, że oddychasz automatycznie.
Ciekawostka: Twoje płuca zawierają około 300-500 milionów pęcherzyków płucnych!
Wentylacja płuc to rytmiczne wdechy i wydechy, które wymieniają powietrze w płucach. Podczas wdechu mięśnie międzyżebrowe i przepona się kurczą, zwiększając objętość klatki piersiowej. To zmniejsza ciśnienie w płucach i powietrze wpływa do środka. Przy wydechu mięśnie się rozluźniają, objętość maleje, ciśnienie rośnie i powietrze wydostaje się na zewnątrz.
Transport gazów oddechowych odbywa się przez krew. Tlen z pęcherzyków płucnych przechodzi do krwi, a dwutlenek węgla z krwi do płuc i zostaje wydychany. Krew roznosi też substancje pokarmowe jak glukoza do wszystkich komórek.
Oddychanie tlenowe to finalny etap - w mitochondriach komórek tlen utlenia składniki pokarmowe. Powstaje wtedy ATP (energia dla komórki), dwutlenek węgla i woda. To jak spalanie paliwa w silniku, tylko dużo bardziej wydajne!