Budowa i funkcje układu oddechowego
Układ oddechowy tworzy ścieżkę: jama nosowa → gardło → krtań → tchawica → oskrzela → płuca. Pełni kilka kluczowych funkcji: transportuje powietrze, oczyszcza je, chroni przed drobnoustrojami, umożliwia wytwarzanie głosu oraz nawilża i ogrzewa wdychane powietrze.
Jama nosowa pokryta jest unaczynioną błoną śluzową z nabłonkiem rzęskowym, co pozwala ogrzewać, nawilżać i oczyszczać powietrze. W jej górnej części znajduje się nabłonek węchowy z chemoreceptorami, które odbierają bodźce zapachowe. Gardło stanowi wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego.
Krtań zawiera nagłośnię, która podczas przełykania zamyka wejście do dróg oddechowych, oraz głośnię odpowiedzialną za wydawanie dźwięków. Tchawica zbudowana z tkanki chrzęstnej i łącznej jest wyścielona błoną śluzową z nabłonkiem rzęskowym, co pomaga w oczyszczaniu powietrza.
💡 Warto zapamiętać: Nabłonek rzęskowy odgrywa kluczową rolę w układzie oddechowym - jego drobne rzęski poruszają się rytmicznie, przesuwając śluz z zatrzymanymi zanieczyszczeniami w kierunku gardła.
Oskrzela to parzyste przewody wnikające do płuc, tworzące tzw. drzewo oskrzelowe. Płuca zawierają miliony pęcherzyków płucnych i są chronione przez błonę zwaną opłucną. To właśnie w pęcherzykach płucnych zachodzi najważniejszy proces wymiany gazowej.