Język polski
Biologia
Chemia
Historia
Geografia
Aparat ruchu
Układ wydalniczy
Komórka
Bakterie i wirusy. organizmy beztkankowe
Genetyka klasyczna
Badania przyrodnicze
Ekologia
Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Metabolizm
Genetyka molekularna
Układ pokarmowy
Proste zwierzęta bezkręgowe
Genetyka
Rozmnażanie i rozwój człowieka
Chemiczne podstawy życia
Pokaż wszystkie tematy
Systematyka związków nieorganicznych
Węglowodory
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Świat substancji
Pochodne węglowodorów
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Stechiometria
Gazy i ich mieszaniny
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Kwasy
Sole
Wodorotlenki a zasady
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Pokaż wszystkie tematy
Biologia
25 lis 2025
865
14 strony
Julia @juliax.p
Układ oddechowy u zwierząt to system przystosowany do wymiany gazowej, umożliwiający pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla. W... Pokaż więcej
Układ oddechowy zwierząt różni się w zależności od środowiska, w którym żyją. Zwierzęta wodne wykorzystują głównie skrzela, skrzelotchawki lub gardziel ze szczelinami skrzelowymi. Natomiast zwierzęta lądowe wykształciły płucotchawki, tchawki lub płuca.
Wymiana gazowa zachodzi w dwóch etapach. Pierwszy to wymiana gazowa zewnętrzna – pobieranie tlenu ze środowiska do płynów ustrojowych i oddawanie dwutlenku węgla na zewnątrz. Drugi etap to wymiana gazowa wewnętrzna, która zachodzi między krwią a komórkami tkanek. Obie wymiany opierają się na procesie dyfuzji.
Niektóre zwierzęta, zwłaszcza małe bezkręgowce o wolnym tempie przemiany materii, wymieniają gazy przez całą powierzchnię ciała. Dotyczy to takich grup jak parzydełkowce, płazińce, nicienie czy pijawki, a także niektórych kręgowców jak płazy.
💡 Ciekawe! Zwierzęta aktywne, duże i stałocieplne potrzebują specjalnych narządów oddechowych, ponieważ sama powierzchnia ciała nie zapewniłaby im wystarczającej ilości tlenu do podtrzymania wysokiego tempa metabolizmu.
Zwierzęta wodne posiadają dwa główne typy skrzeli. Skrzela zewnętrzne wystają poza obręb ciała i nie są osłonięte, co ułatwia kontakt z wodą. Skrzela wewnętrzne znajdują się wewnątrz ciała, co chroni je przed uszkodzeniami i pozwala zachować opływowy kształt. Dodatkowo występują skrzelotchawki oraz gardziel przebita szczelinami skrzelowymi.
U ryb wymiana gazowa jest wyjątkowo efektywna dzięki specjalnym przystosowaniom. Ryby kostnoszkieletowe posiadają pokrywy skrzelowe działające jak pompa. Podczas otwierania pyska pokrywy przylegają do ciała, a woda wpływa do środka. Gdy pysk się zamyka, pokrywy unoszą się, umożliwiając wypływ wody.
Ryby chrzęstnoszkieletowe, szczególnie gatunki przydenne jak płaszczki, mają tryskawkę - otwór na grzbietowej stronie ciała. Dzięki niej wciągana jest czysta woda, pozbawiona zanieczyszczeń z dna.
💡 Niezwykle skuteczny jest mechanizm przeciwprądowy u ryb - krew przepływa przez blaszki skrzelowe w kierunku przeciwnym do przepływu wody, co maksymalizuje pobieranie tlenu, nawet jeśli jego ciśnienie w wodzie jest niskie!
Bezkręgowce lądowe wykształciły różnorodne narządy oddechowe. Płucotchawki występują u stawonogów i składają się z cienkich, równolegle ułożonych blaszek w odwłoku, wypełnionych hemolimfą. Tchawki, charakterystyczne dla owadów i wijów, to silnie rozgałęzione rurki, które docierają bezpośrednio do komórek ciała, zapewniając efektywny transport gazów.
Ślimaki lądowe posiadają płuca z pojedynczym otworem, przez który powietrze dostaje się do środka, a wymiana zachodzi przez dyfuzję. U kręgowców lądowych występują płuca wentylowane, gdzie wymiana gazowa również odbywa się na drodze dyfuzji.
Ptaki mają wyjątkowy system oddechowy zawierający worki powietrzne. Podczas wdechu worki te napełniają się powietrzem, a podczas wentylacji płuc świeże powietrze przepływa zawsze od tyłu do przodu - zarówno przy wdechu, jak i wydechu. Ten mechanizm, zwany podwójnym oddychaniem, umożliwia utrzymanie wysokiego tempa metabolizmu niezbędnego do lotu i stałocieplności.
💡 System oddechowy ptaków jest najbardziej wydajny wśród wszystkich kręgowców! Dzięki jednokierunkowemu przepływowi powietrza przez płuca, ptaki mogą efektywnie wymieniać gazy nawet na dużych wysokościach, gdzie powietrze jest rzadsze.
Układ oddechowy człowieka składa się z dróg oddechowych i płuc. Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. Do górnych dróg oddechowych zaliczamy jamę nosową, która oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze. Zawiera ona pole węchowe z receptorami odbierającymi wrażenia węchowe.
Dolne drogi oddechowe rozpoczynają się od gardła - wspólnego odcinka układu oddechowego i pokarmowego. Kolejnym elementem jest krtań zbudowana z 9 chrząstek połączonych mięśniami i więzadłami. Znajduje się w niej nagłośnia, która podczas przełykania zamyka wejście do dróg oddechowych, oraz głośnia umożliwiająca wydawanie dźwięków.
Dalej powietrze przechodzi przez tchawicę, która transportuje je do oskrzeli. Oskrzela główne wnikają do płuc, gdzie tworzą liczne rozgałęzienia doprowadzające powietrze do pęcherzyków płucnych. To właśnie w płucach zachodzi właściwa wymiana gazowa.
💡 Czy wiesz, że jabłko Adama to po prostu chrząstka tarczowata krtani? U mężczyzn jest ona większa i bardziej widoczna niż u kobiet ze względu na działanie hormonów płciowych w okresie dojrzewania!
Wentylacja płuc to proces wymiany powietrza między płucami a środowiskiem zewnętrznym. Składa się z naprzemiennych wdechów i wydechów, które zachodzą dzięki pracy mięśni oddechowych przepony i mięśni międzyżebrowych.
Wdech jest aktem czynnym, wymagającym pracy mięśni oddechowych. Gdy przepona się kurczy i opuszcza, a mięśnie międzyżebrowe unoszą żebra, objętość klatki piersiowej zwiększa się. To powoduje spadek ciśnienia w płucach poniżej ciśnienia atmosferycznego i zasysanie powietrza do środka.
Wydech natomiast jest zwykle aktem biernym, zachodzącym bez udziału pracy mięśni. Po rozluźnieniu mięśni oddechowych przepona unosi się, a żebra opadają pod własnym ciężarem. Zmniejsza to objętość klatki piersiowej, zwiększa ciśnienie w płucach i wypycha powietrze na zewnątrz.
💡 Podczas intensywnego wysiłku fizycznego wydech może stać się aktem czynnym! Wtedy włączają się dodatkowe mięśnie wydechowe, które pomagają szybciej usunąć powietrze z płuc, aby można było natychmiast wykonać kolejny wdech.
Proces oddychania kontrolowany jest przez ośrodki w mózgu. Ośrodek wdechu wysyła impulsy pobudzające mięśnie wdechowe, a ośrodek wydechu aktywuje mięśnie wydechowe podczas wydechów aktywnych. Ośrodek pneumotaksyczny decyduje o naprzemiennym występowaniu wdechu i wydechu.
Liczba oddechów zmienia się w zależności od zawartości gazów oddechowych we krwi oraz zapotrzebowania organizmu na tlen. Najważniejszym bodźcem dla ośrodka oddechowego jest wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi. CO₂ łączy się z wodą, tworząc kwas węglowy, który dysocjuje na jony H⁺ i HCO₃⁻, obniżając pH krwi.
Obniżenie pH stymuluje ośrodek oddechowy do zwiększenia tempa i głębokości oddechów, co przyspiesza usuwanie CO₂ i przywraca prawidłowe pH krwi (około 7,35). Wymiana gazowa odbywa się na drodze dyfuzji - gaz przenika ze środowiska o wyższym ciśnieniu parcjalnym do środowiska o niższym.
💡 Wstrzymując oddech możesz na chwilę oszukać organizm, ale nie na długo! Nagromadzony dwutlenek węgla szybko obniży pH krwi do poziomu, w którym ośrodek oddechowy wymusi wdech, nawet wbrew twojej woli!
Wymiana gazowa to proces dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla między organizmem a środowiskiem zewnętrznym. Zachodzi ona zgodnie z różnicą ciśnień parcjalnych gazów - każdy gaz przemieszcza się z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Wymiana gazowa zewnętrzna zachodzi między pęcherzykami płucnymi a krwią. W pęcherzykach płucnych ciśnienie parcjalne tlenu wynosi około 100 mm Hg, a w krwi żylnej tylko 40 mm Hg, więc tlen dyfunduje do krwi. Z kolei ciśnienie parcjalne CO₂ w krwi żylnej (45 mm Hg) jest wyższe niż w pęcherzykach (40 mm Hg), więc dwutlenek węgla dyfunduje w przeciwnym kierunku.
Wymiana gazowa wewnętrzna odbywa się między krwią a tkankami ciała. Krew tętnicza bogata w tlen oddaje go tkankom, gdzie jego ciśnienie wynosi tylko 40 mm Hg. Jednocześnie dwutlenek węgla przechodzi z tkanek do krwi (40 mm Hg).
💡 Dzięki różnicy ciśnień parcjalnych gazów, wymiana gazowa zachodzi w sposób ciągły i nie wymaga nakładu energii! Jest to przykład transportu biernego - dyfuzji, która pozwala na efektywne zaopatrzenie każdej komórki w tlen.
Oprócz hemoglobiny, która jest głównym nośnikiem tlenu we krwi, organizmy posiadają również inne białka wiążące tlen. Mioglobina to białko magazynujące tlen w mięśniach, zawierające żelazo na drugim stopniu utlenienia. Hemoglobina płodowa (HbF) występuje u płodów i noworodków - łatwiej łączy się z tlenem niż hemoglobina dorosłych (HbA), co umożliwia pobieranie tlenu z krwi matki.
Współczynnik oddechowy to stosunek objętości dwutlenku węgla wytworzonego w procesie oddychania tlenowego do objętości tlenu zużywanego w tym procesie. Jego wartość dostarcza informacji o rodzaju substratów wykorzystywanych w procesach metabolicznych.
Ciśnienie zewnętrzne ma ogromny wpływ na wymianę gazową. Ze wzrostem wysokości nad poziomem morza spada ciśnienie atmosferyczne i ciśnienie parcjalne gazów w powietrzu. To prowadzi do trudności w pobieraniu tlenu przez organizm. Odwrotna sytuacja występuje podczas nurkowania - wzrost ciśnienia może prowadzić do nadmiernego rozpuszczania się gazów we krwi.
💡 Hemoglobina płodowa ma około 30% wyższe powinowactwo do tlenu niż hemoglobina dorosłego człowieka! To pozwala płodowi skutecznie pobierać tlen z krwi matki, nawet w warunkach niższego ciśnienia parcjalnego tlenu w łożysku.
Funkcjonowanie układu oddechowego może być zaburzone przez różne czynniki zewnętrzne. Tlenek węgla (CO) wykazuje 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen, tworząc karboksyhemoglobinę. Blokuje to transport tlenu i prowadzi do niedotlenienia, objawiającego się bólami i zawrotami głowy, nudnościami, a nawet utratą przytomności.
Pyły zawieszone są również groźne dla układu oddechowego. Cząstki PM 10 osadzają się na powierzchni płuc i zawierają substancje toksyczne. Mniejsze cząstki PM 2,5 przenikają przez powierzchnię pęcherzyków płucnych bezpośrednio do krwi, stwarzając jeszcze większe zagrożenie.
Dym tytoniowy zawiera silnie rakotwórcze i drażniące substancje jak nikotyna, tlenek węgla, kadm czy formaldehyd. Ich działanie zwiększa ryzyko nowotworów, pogarsza pamięć i powoduje nadciśnienie. Podobnie smog - mieszanina trujących substancji - może powodować zaburzenia oddychania i stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.
💡 Diagnostyka problemów oddechowych obejmuje różne badania RTG klatki piersiowej pomaga wykryć nowotwory i zapalenia płuc, spirometria jest kluczowa w diagnozowaniu astmy i POChP, a bronchoskopia pozwala pobrać próbki lub oczyścić wydzielinę z dróg oddechowych!
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
26
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Julia
@juliax.p
Układ oddechowy u zwierząt to system przystosowany do wymiany gazowej, umożliwiający pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla. W zależności od środowiska życia i stopnia rozwoju ewolucyjnego, zwierzęta wykształciły różne typy narządów oddechowych. Poznanie tych mechanizmów pomaga zrozumieć, jak organizmy przystosowały... Pokaż więcej
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ oddechowy zwierząt różni się w zależności od środowiska, w którym żyją. Zwierzęta wodne wykorzystują głównie skrzela, skrzelotchawki lub gardziel ze szczelinami skrzelowymi. Natomiast zwierzęta lądowe wykształciły płucotchawki, tchawki lub płuca.
Wymiana gazowa zachodzi w dwóch etapach. Pierwszy to wymiana gazowa zewnętrzna – pobieranie tlenu ze środowiska do płynów ustrojowych i oddawanie dwutlenku węgla na zewnątrz. Drugi etap to wymiana gazowa wewnętrzna, która zachodzi między krwią a komórkami tkanek. Obie wymiany opierają się na procesie dyfuzji.
Niektóre zwierzęta, zwłaszcza małe bezkręgowce o wolnym tempie przemiany materii, wymieniają gazy przez całą powierzchnię ciała. Dotyczy to takich grup jak parzydełkowce, płazińce, nicienie czy pijawki, a także niektórych kręgowców jak płazy.
💡 Ciekawe! Zwierzęta aktywne, duże i stałocieplne potrzebują specjalnych narządów oddechowych, ponieważ sama powierzchnia ciała nie zapewniłaby im wystarczającej ilości tlenu do podtrzymania wysokiego tempa metabolizmu.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Zwierzęta wodne posiadają dwa główne typy skrzeli. Skrzela zewnętrzne wystają poza obręb ciała i nie są osłonięte, co ułatwia kontakt z wodą. Skrzela wewnętrzne znajdują się wewnątrz ciała, co chroni je przed uszkodzeniami i pozwala zachować opływowy kształt. Dodatkowo występują skrzelotchawki oraz gardziel przebita szczelinami skrzelowymi.
U ryb wymiana gazowa jest wyjątkowo efektywna dzięki specjalnym przystosowaniom. Ryby kostnoszkieletowe posiadają pokrywy skrzelowe działające jak pompa. Podczas otwierania pyska pokrywy przylegają do ciała, a woda wpływa do środka. Gdy pysk się zamyka, pokrywy unoszą się, umożliwiając wypływ wody.
Ryby chrzęstnoszkieletowe, szczególnie gatunki przydenne jak płaszczki, mają tryskawkę - otwór na grzbietowej stronie ciała. Dzięki niej wciągana jest czysta woda, pozbawiona zanieczyszczeń z dna.
💡 Niezwykle skuteczny jest mechanizm przeciwprądowy u ryb - krew przepływa przez blaszki skrzelowe w kierunku przeciwnym do przepływu wody, co maksymalizuje pobieranie tlenu, nawet jeśli jego ciśnienie w wodzie jest niskie!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Bezkręgowce lądowe wykształciły różnorodne narządy oddechowe. Płucotchawki występują u stawonogów i składają się z cienkich, równolegle ułożonych blaszek w odwłoku, wypełnionych hemolimfą. Tchawki, charakterystyczne dla owadów i wijów, to silnie rozgałęzione rurki, które docierają bezpośrednio do komórek ciała, zapewniając efektywny transport gazów.
Ślimaki lądowe posiadają płuca z pojedynczym otworem, przez który powietrze dostaje się do środka, a wymiana zachodzi przez dyfuzję. U kręgowców lądowych występują płuca wentylowane, gdzie wymiana gazowa również odbywa się na drodze dyfuzji.
Ptaki mają wyjątkowy system oddechowy zawierający worki powietrzne. Podczas wdechu worki te napełniają się powietrzem, a podczas wentylacji płuc świeże powietrze przepływa zawsze od tyłu do przodu - zarówno przy wdechu, jak i wydechu. Ten mechanizm, zwany podwójnym oddychaniem, umożliwia utrzymanie wysokiego tempa metabolizmu niezbędnego do lotu i stałocieplności.
💡 System oddechowy ptaków jest najbardziej wydajny wśród wszystkich kręgowców! Dzięki jednokierunkowemu przepływowi powietrza przez płuca, ptaki mogą efektywnie wymieniać gazy nawet na dużych wysokościach, gdzie powietrze jest rzadsze.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ oddechowy człowieka składa się z dróg oddechowych i płuc. Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. Do górnych dróg oddechowych zaliczamy jamę nosową, która oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze. Zawiera ona pole węchowe z receptorami odbierającymi wrażenia węchowe.
Dolne drogi oddechowe rozpoczynają się od gardła - wspólnego odcinka układu oddechowego i pokarmowego. Kolejnym elementem jest krtań zbudowana z 9 chrząstek połączonych mięśniami i więzadłami. Znajduje się w niej nagłośnia, która podczas przełykania zamyka wejście do dróg oddechowych, oraz głośnia umożliwiająca wydawanie dźwięków.
Dalej powietrze przechodzi przez tchawicę, która transportuje je do oskrzeli. Oskrzela główne wnikają do płuc, gdzie tworzą liczne rozgałęzienia doprowadzające powietrze do pęcherzyków płucnych. To właśnie w płucach zachodzi właściwa wymiana gazowa.
💡 Czy wiesz, że jabłko Adama to po prostu chrząstka tarczowata krtani? U mężczyzn jest ona większa i bardziej widoczna niż u kobiet ze względu na działanie hormonów płciowych w okresie dojrzewania!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wentylacja płuc to proces wymiany powietrza między płucami a środowiskiem zewnętrznym. Składa się z naprzemiennych wdechów i wydechów, które zachodzą dzięki pracy mięśni oddechowych: przepony i mięśni międzyżebrowych.
Wdech jest aktem czynnym, wymagającym pracy mięśni oddechowych. Gdy przepona się kurczy i opuszcza, a mięśnie międzyżebrowe unoszą żebra, objętość klatki piersiowej zwiększa się. To powoduje spadek ciśnienia w płucach poniżej ciśnienia atmosferycznego i zasysanie powietrza do środka.
Wydech natomiast jest zwykle aktem biernym, zachodzącym bez udziału pracy mięśni. Po rozluźnieniu mięśni oddechowych przepona unosi się, a żebra opadają pod własnym ciężarem. Zmniejsza to objętość klatki piersiowej, zwiększa ciśnienie w płucach i wypycha powietrze na zewnątrz.
💡 Podczas intensywnego wysiłku fizycznego wydech może stać się aktem czynnym! Wtedy włączają się dodatkowe mięśnie wydechowe, które pomagają szybciej usunąć powietrze z płuc, aby można było natychmiast wykonać kolejny wdech.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Proces oddychania kontrolowany jest przez ośrodki w mózgu. Ośrodek wdechu wysyła impulsy pobudzające mięśnie wdechowe, a ośrodek wydechu aktywuje mięśnie wydechowe podczas wydechów aktywnych. Ośrodek pneumotaksyczny decyduje o naprzemiennym występowaniu wdechu i wydechu.
Liczba oddechów zmienia się w zależności od zawartości gazów oddechowych we krwi oraz zapotrzebowania organizmu na tlen. Najważniejszym bodźcem dla ośrodka oddechowego jest wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi. CO₂ łączy się z wodą, tworząc kwas węglowy, który dysocjuje na jony H⁺ i HCO₃⁻, obniżając pH krwi.
Obniżenie pH stymuluje ośrodek oddechowy do zwiększenia tempa i głębokości oddechów, co przyspiesza usuwanie CO₂ i przywraca prawidłowe pH krwi (około 7,35). Wymiana gazowa odbywa się na drodze dyfuzji - gaz przenika ze środowiska o wyższym ciśnieniu parcjalnym do środowiska o niższym.
💡 Wstrzymując oddech możesz na chwilę oszukać organizm, ale nie na długo! Nagromadzony dwutlenek węgla szybko obniży pH krwi do poziomu, w którym ośrodek oddechowy wymusi wdech, nawet wbrew twojej woli!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wymiana gazowa to proces dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla między organizmem a środowiskiem zewnętrznym. Zachodzi ona zgodnie z różnicą ciśnień parcjalnych gazów - każdy gaz przemieszcza się z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Wymiana gazowa zewnętrzna zachodzi między pęcherzykami płucnymi a krwią. W pęcherzykach płucnych ciśnienie parcjalne tlenu wynosi około 100 mm Hg, a w krwi żylnej tylko 40 mm Hg, więc tlen dyfunduje do krwi. Z kolei ciśnienie parcjalne CO₂ w krwi żylnej (45 mm Hg) jest wyższe niż w pęcherzykach (40 mm Hg), więc dwutlenek węgla dyfunduje w przeciwnym kierunku.
Wymiana gazowa wewnętrzna odbywa się między krwią a tkankami ciała. Krew tętnicza bogata w tlen oddaje go tkankom, gdzie jego ciśnienie wynosi tylko 40 mm Hg. Jednocześnie dwutlenek węgla przechodzi z tkanek do krwi (40 mm Hg).
💡 Dzięki różnicy ciśnień parcjalnych gazów, wymiana gazowa zachodzi w sposób ciągły i nie wymaga nakładu energii! Jest to przykład transportu biernego - dyfuzji, która pozwala na efektywne zaopatrzenie każdej komórki w tlen.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Oprócz hemoglobiny, która jest głównym nośnikiem tlenu we krwi, organizmy posiadają również inne białka wiążące tlen. Mioglobina to białko magazynujące tlen w mięśniach, zawierające żelazo na drugim stopniu utlenienia. Hemoglobina płodowa (HbF) występuje u płodów i noworodków - łatwiej łączy się z tlenem niż hemoglobina dorosłych (HbA), co umożliwia pobieranie tlenu z krwi matki.
Współczynnik oddechowy to stosunek objętości dwutlenku węgla wytworzonego w procesie oddychania tlenowego do objętości tlenu zużywanego w tym procesie. Jego wartość dostarcza informacji o rodzaju substratów wykorzystywanych w procesach metabolicznych.
Ciśnienie zewnętrzne ma ogromny wpływ na wymianę gazową. Ze wzrostem wysokości nad poziomem morza spada ciśnienie atmosferyczne i ciśnienie parcjalne gazów w powietrzu. To prowadzi do trudności w pobieraniu tlenu przez organizm. Odwrotna sytuacja występuje podczas nurkowania - wzrost ciśnienia może prowadzić do nadmiernego rozpuszczania się gazów we krwi.
💡 Hemoglobina płodowa ma około 30% wyższe powinowactwo do tlenu niż hemoglobina dorosłego człowieka! To pozwala płodowi skutecznie pobierać tlen z krwi matki, nawet w warunkach niższego ciśnienia parcjalnego tlenu w łożysku.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Funkcjonowanie układu oddechowego może być zaburzone przez różne czynniki zewnętrzne. Tlenek węgla (CO) wykazuje 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen, tworząc karboksyhemoglobinę. Blokuje to transport tlenu i prowadzi do niedotlenienia, objawiającego się bólami i zawrotami głowy, nudnościami, a nawet utratą przytomności.
Pyły zawieszone są również groźne dla układu oddechowego. Cząstki PM 10 osadzają się na powierzchni płuc i zawierają substancje toksyczne. Mniejsze cząstki PM 2,5 przenikają przez powierzchnię pęcherzyków płucnych bezpośrednio do krwi, stwarzając jeszcze większe zagrożenie.
Dym tytoniowy zawiera silnie rakotwórcze i drażniące substancje jak nikotyna, tlenek węgla, kadm czy formaldehyd. Ich działanie zwiększa ryzyko nowotworów, pogarsza pamięć i powoduje nadciśnienie. Podobnie smog - mieszanina trujących substancji - może powodować zaburzenia oddychania i stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.
💡 Diagnostyka problemów oddechowych obejmuje różne badania: RTG klatki piersiowej pomaga wykryć nowotwory i zapalenia płuc, spirometria jest kluczowa w diagnozowaniu astmy i POChP, a bronchoskopia pozwala pobrać próbki lub oczyścić wydzielinę z dróg oddechowych!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
26
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
