Przedmioty
Język polski
Biologia
Chemia
Historia
Geografia
Aparat ruchu
Układ wydalniczy
Komórka
Bakterie i wirusy. organizmy beztkankowe
Genetyka klasyczna
Badania przyrodnicze
Ekologia
Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Metabolizm
Genetyka molekularna
Układ pokarmowy
Proste zwierzęta bezkręgowe
Genetyka
Rozmnażanie i rozwój człowieka
Chemiczne podstawy życia
Pokaż wszystkie tematy
Systematyka związków nieorganicznych
Węglowodory
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Świat substancji
Pochodne węglowodorów
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Stechiometria
Gazy i ich mieszaniny
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Kwasy
Sole
Wodorotlenki a zasady
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Pokaż wszystkie tematy
21
0
Zoja
27.11.2025
Biologia
układ oddechowy
460
•
27 lis 2025
•
Zoja
@zszczesniak
Układ oddechowy to kluczowy system, który umożliwia nam wymianę gazową... Pokaż więcej
Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. Do górnych należą jama nosowa, która oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze, oraz gardło - wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego.
Dolne drogi oddechowe zaczynają się od krtani, która umożliwia wydawanie dźwięków, a jej część - nagłośnia - oddziela drogi oddechowe od przełyku. Dalej mamy tchawicę transportującą powietrze do oskrzeli głównych, które wnikają do płuc i rozgałęziają się, doprowadzając powietrze do pęcherzyków płucnych.
Płuca mają strukturę przypominającą gąbkę i zbudowane są z około 2 milionów pęcherzyków płucnych. Te małe woreczki są oplecione gęstą siecią naczyń włosowatych, co umożliwia sprawną wymianę gazową. Zbudowane są z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, który ułatwia dyfuzję gazów.
Warto wiedzieć! Całe drogi oddechowe wyścielone są nabłonkiem produkującym śluz, który zatrzymuje zanieczyszczenia i chroni przed infekcjami.
Wymiana gazowa to proces dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla między organizmem a środowiskiem. Dzieli się na dwa główne etapy: zewnętrzną i wewnętrzną.
Wymiana zewnętrzna zachodzi w płucach między pęcherzykami płucnymi a krwią. Tlen z powietrza przechodzi do krwi, gdzie ciśnienie cząstkowe tlenu (PO₂) wynosi 40 mm Hg, a w pęcherzykach płucnych 100 mm Hg. Jednocześnie dwutlenek węgla przechodzi z krwi do pęcherzyków płucnych .
Wymiana wewnętrzna odbywa się w tkankach, między krwią a komórkami. Tlen przechodzi z krwi do komórek, gdzie jest wykorzystywany w procesach metabolicznych. Dwutlenek węgla jako produkt przemiany materii przechodzi z komórek do krwi, skąd później trafia do płuc i jest wydychany.
Zapamiętaj! Gazy zawsze dyfundują zgodnie z gradientem ciśnień - z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Głos powstaje w części krtani zwanej głośnią. Gdy powietrze przepływa przez szparę głośni, powoduje wibrację fałdów głosowych, co prowadzi do wytwarzania dźwięków.
Na wysokość głosu wpływają takie czynniki jak napięcie, długość i grubość fałdów głosowych. Im bardziej napięte i cieńsze fałdy, tym wyższy dźwięk. Z kolei barwa głosu zależy od pustych przestrzeni, takich jak jama nosowa czy zatoki, które działają jak rezonatory.
W gardle krzyżują się drogi oddechowe i przewód pokarmowy, co mogłoby prowadzić do zadławienia. Temu zapobiega nagłośnia - elastyczna chrząstka, która podczas przełykania odgina się i blokuje wejście do tchawicy. Dzięki temu pokarm trafia do przełyku, a nie do dróg oddechowych.
Ciekawostka! Podczas zadławienia nagłośnia nie spełnia prawidłowo swojej funkcji, co może prowadzić do niebezpiecznej sytuacji. Dlatego nie należy rozmawiać podczas jedzenia!
Układ oddechowy pełni kilka kluczowych funkcji, które zapewniają prawidłowe działanie organizmu. Pierwszą z nich jest wentylacja płuc i wymiana gazowa - naprzemienne wdechy i wydechy umożliwiają dostarczanie tlenu do krwi i usuwanie dwutlenku węgla.
Drugą funkcją jest transport gazów oddechowych i składników pokarmowych. Krew transportuje tlen i dwutlenek węgla między pęcherzykami płucnymi a tkankami, a także dostarcza substancje pokarmowe, takie jak glukoza, do komórek.
Najważniejszą funkcją jest oddychanie tlenowe zachodzące w komórkach. W tym procesie tlen jest wykorzystywany do utleniania składników pokarmowych (głównie glukozy), co prowadzi do wytworzenia energii magazynowanej w postaci ATP. Proces ten zachodzi głównie w mitochondriach, a jego produktami są dwutlenek węgla, woda i energia.
Ważne! Celem oddychania jest uzyskanie energii niezbędnej do funkcjonowania organizmu. Obejmuje to wentylację płuc, transport gazów przez krew oraz oddychanie tlenowe w komórkach.
Wymiana gazowa w płucach to kluczowy proces dostarczania tlenu do organizmu. Tlen z pęcherzyków płucnych (gdzie jego ciśnienie cząstkowe wynosi około 100 mm Hg) przenika do krwi w naczyniach włosowatych, gdzie ciśnienie tlenu jest niższe. Jednocześnie dwutlenek węgla przemieszcza się w przeciwnym kierunku i jest usuwany z organizmu podczas wydechu.
W tkankach zachodzi podobny, ale odwrotny proces. Krew tętnicza dostarcza tlen do komórek, gdzie ciśnienie cząstkowe tlenu jest niższe (około 30 mm Hg). Tlen wykorzystywany jest w procesie oddychania tlenowego, podczas którego glukoza jest rozkładana, a energia magazynowana w postaci ATP.
Produktem oddychania tlenowego jest dwutlenek węgla, który przemieszcza się z komórek do krwi żylnej . Następnie krew żylna transportuje go do płuc, skąd zostaje usunięty podczas wydechu.
Kluczowa zasada! Kierunek przepływu gazów zawsze zależy od różnicy ciśnień (gradientu) - gaz przemieszcza się z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Wentylacja płuc to naprzemienne wykonywanie wdechów i wydechów, które umożliwiają wymianę powietrza. Za ten proces odpowiadają mięśnie oddechowe: przepona i mięśnie międzyżebrowe.
Wdech to faza czynna oddychania. Podczas wdechu przepona (płaski mięsień oddzielający klatkę piersiową od jamy brzusznej) kurczy się i obniża, a mięśnie międzyżebrowe kurczą się, powodując uniesienie klatki piersiowej. Te ruchy zwiększają objętość klatki piersiowej, co prowadzi do spadku ciśnienia w pęcherzykach płucnych. W rezultacie powietrze napływa do płuc.
Wydech jest zwykle fazą bierną. Przepona rozluźnia się i podnosi, a mięśnie międzyżebrowe również rozluźniają się, powodując opadanie klatki piersiowej. Objętość klatki piersiowej zmniejsza się, co zwiększa ciśnienie w pęcherzykach płucnych i powoduje, że powietrze jest usuwane z płuc.
Ciekawostka! Podczas intensywnego wysiłku fizycznego wydech może stać się fazą czynną, angażującą dodatkowe mięśnie (np. mięśnie brzucha), które wspomagają szybsze usuwanie powietrza z płuc.
Układ oddechowy narażony jest na różne infekcje, głównie wirusowe i bakteryjne. Wśród najczęstszych chorób znajduje się nieżyt nosa (katar), czyli zapalenie błony śluzowej nosa, którego objawami są ból głowy i nadmierny śluz. Przyczynami kataru mogą być zakażenie wirusami lub czynniki środowiskowe podrażniające błonę śluzową.
Przeziębienie i grypa to dwie często mylone choroby. Przeziębienie wywołują głównie rinowirusy, a objawy narastają stopniowo: ból gardła, niewysoka temperatura (poniżej 38°C), bardzo zakatarzony nos i łagodne zmęczenie. Grypa, wywoływana przez różne odmiany wirusa grypy, rozpoczyna się gwałtownie i objawia wysoką gorączką (powyżej 39°C), bólami mięśni, dreszczami, bólami głowy i ogólnym osłabieniem. Katar przy grypie jest zwykle lekki.
Obie choroby przenoszą się głównie drogą kropelkową. Profilaktyka obejmuje higienę osobistą, unikanie kontaktu z chorymi i odpowiedni ubiór. W przypadku grypy warto rozważyć szczepienia ochronne, gdyż może ona prowadzić do poważnych powikłań.
Ważne! Umiejętność rozróżnienia przeziębienia od grypy jest kluczowa - grypa wymaga większej ostrożności ze względu na możliwe powikłania!
Układ oddechowy tworzy rozgałęzioną strukturę przypominającą drzewo. Oskrzela główne wnikają do płuc i rozgałęziają się na coraz mniejsze oskrzela, które przechodzą w oskrzeliki, a te w oskrzeliki końcowe. Całą tę strukturę nazywamy drzewem oskrzelowym. Oskrzela stanowią rusztowanie dla pęcherzyków płucnych.
Płuca składają się z około 300 milionów pęcherzyków płucnych otoczonych gęstą siecią naczyń krwionośnych. Każde płuco otoczone jest podwójną błoną zwaną opłucną, składającą się z dwóch blaszek: ściennej i trzewnej. Pomiędzy blaszkami znajduje się jama opłucnej wypełniona płynem surowiczym, który zmniejsza tarcie podczas oddychania. Prawe płuco ma 3 płaty, a lewe 2 płaty (ze względu na obecność serca).
Tchawica to przewód o długości około 10-15 cm, którego rusztowanie tworzą chrząstki w kształcie podkowy. Taka budowa zapewnia tchawicy elastyczność i zapobiega zapadaniu się jej ścian, co utrzymuje drożność dróg oddechowych. Tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela główne.
Wiedziałeś? Ogromna liczba pęcherzyków płucnych zwiększa powierzchnię wymiany gazowej do około 100 m², co odpowiada powierzchni kortu tenisowego!
Angina to zapalenie migdałków podniebiennych, najczęściej spowodowane zakażeniem bakteriami, głównie paciorkowcami. Rzadziej przyczyną są wirusy lub grzyby. Choroba przenosi się głównie drogą kropelkową. Profilaktyka obejmuje unikanie kontaktu z chorymi, leczenie chorych zębów, unikanie zimnych potraw i napojów oraz noszenie odpowiedniego ubioru.
Gruźlica płuc to poważna choroba zakaźna wywoływana przez prątki gruźlicy. Może rozprzestrzeniać się drogą kropelkową lub pokarmową (np. przez picie mleka od zakażonej krowy). Choroba ta rozwija się powoli i może prowadzić do poważnych uszkodzeń płuc. W ramach profilaktyki zaleca się szczepienia ochronne, unikanie kontaktu z chorymi ludźmi i zwierzętami oraz przestrzeganie zasad higieny osobistej.
Obie choroby mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie pod kontrolą lekarza.
Uwaga! Gruźlica, którą kiedyś uważano za chorobę przeszłości, wciąż stanowi poważne zagrożenie w wielu częściach świata i wymaga natychmiastowego leczenia antybiotykami!
Rak płuc jest najczęstszym nowotworem złośliwym i główną przyczyną zgonów wynikających z chorób nowotworowych. Dotyka częściej mężczyzn niż kobiety, choć różnica ta zmniejsza się w ostatnich latach.
Przyczyną raka płuc są zmiany w materiale genetycznym komórek. Do głównych czynników ryzyka należą: palenie papierosów (również bierne), skłonności genetyczne, inne choroby (np. gruźlica, POChP) oraz kontakt z toksycznymi materiałami, takimi jak azbest. Zmiany spowodowane rakiem płuc można zauważyć na zdjęciu rentgenowskim jako charakterystyczne zacienienia.
W ramach profilaktyki zaleca się niepalenie papierosów, unikanie zanieczyszczonego powietrza oraz regularne badania, w tym RTG klatki piersiowej. Wczesne wykrycie znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Kluczowa informacja! Około 85-90% przypadków raka płuc jest bezpośrednio związanych z paleniem tytoniu. Rzucenie palenia, nawet po wielu latach nałogu, znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania.
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Zoja
@zszczesniak
Układ oddechowy to kluczowy system, który umożliwia nam wymianę gazową niezbędną do życia. Jest odpowiedzialny za dostarczanie tlenu do organizmu i usuwanie dwutlenku węgla. Poznanie jego budowy i funkcji pomoże Ci zrozumieć, jak działa proces oddychania, który zapewnia energię wszystkim... Pokaż więcej
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. Do górnych należą jama nosowa, która oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze, oraz gardło - wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego.
Dolne drogi oddechowe zaczynają się od krtani, która umożliwia wydawanie dźwięków, a jej część - nagłośnia - oddziela drogi oddechowe od przełyku. Dalej mamy tchawicę transportującą powietrze do oskrzeli głównych, które wnikają do płuc i rozgałęziają się, doprowadzając powietrze do pęcherzyków płucnych.
Płuca mają strukturę przypominającą gąbkę i zbudowane są z około 2 milionów pęcherzyków płucnych. Te małe woreczki są oplecione gęstą siecią naczyń włosowatych, co umożliwia sprawną wymianę gazową. Zbudowane są z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, który ułatwia dyfuzję gazów.
Warto wiedzieć! Całe drogi oddechowe wyścielone są nabłonkiem produkującym śluz, który zatrzymuje zanieczyszczenia i chroni przed infekcjami.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wymiana gazowa to proces dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla między organizmem a środowiskiem. Dzieli się na dwa główne etapy: zewnętrzną i wewnętrzną.
Wymiana zewnętrzna zachodzi w płucach między pęcherzykami płucnymi a krwią. Tlen z powietrza przechodzi do krwi, gdzie ciśnienie cząstkowe tlenu (PO₂) wynosi 40 mm Hg, a w pęcherzykach płucnych 100 mm Hg. Jednocześnie dwutlenek węgla przechodzi z krwi do pęcherzyków płucnych .
Wymiana wewnętrzna odbywa się w tkankach, między krwią a komórkami. Tlen przechodzi z krwi do komórek, gdzie jest wykorzystywany w procesach metabolicznych. Dwutlenek węgla jako produkt przemiany materii przechodzi z komórek do krwi, skąd później trafia do płuc i jest wydychany.
Zapamiętaj! Gazy zawsze dyfundują zgodnie z gradientem ciśnień - z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Głos powstaje w części krtani zwanej głośnią. Gdy powietrze przepływa przez szparę głośni, powoduje wibrację fałdów głosowych, co prowadzi do wytwarzania dźwięków.
Na wysokość głosu wpływają takie czynniki jak napięcie, długość i grubość fałdów głosowych. Im bardziej napięte i cieńsze fałdy, tym wyższy dźwięk. Z kolei barwa głosu zależy od pustych przestrzeni, takich jak jama nosowa czy zatoki, które działają jak rezonatory.
W gardle krzyżują się drogi oddechowe i przewód pokarmowy, co mogłoby prowadzić do zadławienia. Temu zapobiega nagłośnia - elastyczna chrząstka, która podczas przełykania odgina się i blokuje wejście do tchawicy. Dzięki temu pokarm trafia do przełyku, a nie do dróg oddechowych.
Ciekawostka! Podczas zadławienia nagłośnia nie spełnia prawidłowo swojej funkcji, co może prowadzić do niebezpiecznej sytuacji. Dlatego nie należy rozmawiać podczas jedzenia!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ oddechowy pełni kilka kluczowych funkcji, które zapewniają prawidłowe działanie organizmu. Pierwszą z nich jest wentylacja płuc i wymiana gazowa - naprzemienne wdechy i wydechy umożliwiają dostarczanie tlenu do krwi i usuwanie dwutlenku węgla.
Drugą funkcją jest transport gazów oddechowych i składników pokarmowych. Krew transportuje tlen i dwutlenek węgla między pęcherzykami płucnymi a tkankami, a także dostarcza substancje pokarmowe, takie jak glukoza, do komórek.
Najważniejszą funkcją jest oddychanie tlenowe zachodzące w komórkach. W tym procesie tlen jest wykorzystywany do utleniania składników pokarmowych (głównie glukozy), co prowadzi do wytworzenia energii magazynowanej w postaci ATP. Proces ten zachodzi głównie w mitochondriach, a jego produktami są dwutlenek węgla, woda i energia.
Ważne! Celem oddychania jest uzyskanie energii niezbędnej do funkcjonowania organizmu. Obejmuje to wentylację płuc, transport gazów przez krew oraz oddychanie tlenowe w komórkach.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wymiana gazowa w płucach to kluczowy proces dostarczania tlenu do organizmu. Tlen z pęcherzyków płucnych (gdzie jego ciśnienie cząstkowe wynosi około 100 mm Hg) przenika do krwi w naczyniach włosowatych, gdzie ciśnienie tlenu jest niższe. Jednocześnie dwutlenek węgla przemieszcza się w przeciwnym kierunku i jest usuwany z organizmu podczas wydechu.
W tkankach zachodzi podobny, ale odwrotny proces. Krew tętnicza dostarcza tlen do komórek, gdzie ciśnienie cząstkowe tlenu jest niższe (około 30 mm Hg). Tlen wykorzystywany jest w procesie oddychania tlenowego, podczas którego glukoza jest rozkładana, a energia magazynowana w postaci ATP.
Produktem oddychania tlenowego jest dwutlenek węgla, który przemieszcza się z komórek do krwi żylnej . Następnie krew żylna transportuje go do płuc, skąd zostaje usunięty podczas wydechu.
Kluczowa zasada! Kierunek przepływu gazów zawsze zależy od różnicy ciśnień (gradientu) - gaz przemieszcza się z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wentylacja płuc to naprzemienne wykonywanie wdechów i wydechów, które umożliwiają wymianę powietrza. Za ten proces odpowiadają mięśnie oddechowe: przepona i mięśnie międzyżebrowe.
Wdech to faza czynna oddychania. Podczas wdechu przepona (płaski mięsień oddzielający klatkę piersiową od jamy brzusznej) kurczy się i obniża, a mięśnie międzyżebrowe kurczą się, powodując uniesienie klatki piersiowej. Te ruchy zwiększają objętość klatki piersiowej, co prowadzi do spadku ciśnienia w pęcherzykach płucnych. W rezultacie powietrze napływa do płuc.
Wydech jest zwykle fazą bierną. Przepona rozluźnia się i podnosi, a mięśnie międzyżebrowe również rozluźniają się, powodując opadanie klatki piersiowej. Objętość klatki piersiowej zmniejsza się, co zwiększa ciśnienie w pęcherzykach płucnych i powoduje, że powietrze jest usuwane z płuc.
Ciekawostka! Podczas intensywnego wysiłku fizycznego wydech może stać się fazą czynną, angażującą dodatkowe mięśnie (np. mięśnie brzucha), które wspomagają szybsze usuwanie powietrza z płuc.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ oddechowy narażony jest na różne infekcje, głównie wirusowe i bakteryjne. Wśród najczęstszych chorób znajduje się nieżyt nosa (katar), czyli zapalenie błony śluzowej nosa, którego objawami są ból głowy i nadmierny śluz. Przyczynami kataru mogą być zakażenie wirusami lub czynniki środowiskowe podrażniające błonę śluzową.
Przeziębienie i grypa to dwie często mylone choroby. Przeziębienie wywołują głównie rinowirusy, a objawy narastają stopniowo: ból gardła, niewysoka temperatura (poniżej 38°C), bardzo zakatarzony nos i łagodne zmęczenie. Grypa, wywoływana przez różne odmiany wirusa grypy, rozpoczyna się gwałtownie i objawia wysoką gorączką (powyżej 39°C), bólami mięśni, dreszczami, bólami głowy i ogólnym osłabieniem. Katar przy grypie jest zwykle lekki.
Obie choroby przenoszą się głównie drogą kropelkową. Profilaktyka obejmuje higienę osobistą, unikanie kontaktu z chorymi i odpowiedni ubiór. W przypadku grypy warto rozważyć szczepienia ochronne, gdyż może ona prowadzić do poważnych powikłań.
Ważne! Umiejętność rozróżnienia przeziębienia od grypy jest kluczowa - grypa wymaga większej ostrożności ze względu na możliwe powikłania!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ oddechowy tworzy rozgałęzioną strukturę przypominającą drzewo. Oskrzela główne wnikają do płuc i rozgałęziają się na coraz mniejsze oskrzela, które przechodzą w oskrzeliki, a te w oskrzeliki końcowe. Całą tę strukturę nazywamy drzewem oskrzelowym. Oskrzela stanowią rusztowanie dla pęcherzyków płucnych.
Płuca składają się z około 300 milionów pęcherzyków płucnych otoczonych gęstą siecią naczyń krwionośnych. Każde płuco otoczone jest podwójną błoną zwaną opłucną, składającą się z dwóch blaszek: ściennej i trzewnej. Pomiędzy blaszkami znajduje się jama opłucnej wypełniona płynem surowiczym, który zmniejsza tarcie podczas oddychania. Prawe płuco ma 3 płaty, a lewe 2 płaty (ze względu na obecność serca).
Tchawica to przewód o długości około 10-15 cm, którego rusztowanie tworzą chrząstki w kształcie podkowy. Taka budowa zapewnia tchawicy elastyczność i zapobiega zapadaniu się jej ścian, co utrzymuje drożność dróg oddechowych. Tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela główne.
Wiedziałeś? Ogromna liczba pęcherzyków płucnych zwiększa powierzchnię wymiany gazowej do około 100 m², co odpowiada powierzchni kortu tenisowego!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Angina to zapalenie migdałków podniebiennych, najczęściej spowodowane zakażeniem bakteriami, głównie paciorkowcami. Rzadziej przyczyną są wirusy lub grzyby. Choroba przenosi się głównie drogą kropelkową. Profilaktyka obejmuje unikanie kontaktu z chorymi, leczenie chorych zębów, unikanie zimnych potraw i napojów oraz noszenie odpowiedniego ubioru.
Gruźlica płuc to poważna choroba zakaźna wywoływana przez prątki gruźlicy. Może rozprzestrzeniać się drogą kropelkową lub pokarmową (np. przez picie mleka od zakażonej krowy). Choroba ta rozwija się powoli i może prowadzić do poważnych uszkodzeń płuc. W ramach profilaktyki zaleca się szczepienia ochronne, unikanie kontaktu z chorymi ludźmi i zwierzętami oraz przestrzeganie zasad higieny osobistej.
Obie choroby mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie pod kontrolą lekarza.
Uwaga! Gruźlica, którą kiedyś uważano za chorobę przeszłości, wciąż stanowi poważne zagrożenie w wielu częściach świata i wymaga natychmiastowego leczenia antybiotykami!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Rak płuc jest najczęstszym nowotworem złośliwym i główną przyczyną zgonów wynikających z chorób nowotworowych. Dotyka częściej mężczyzn niż kobiety, choć różnica ta zmniejsza się w ostatnich latach.
Przyczyną raka płuc są zmiany w materiale genetycznym komórek. Do głównych czynników ryzyka należą: palenie papierosów (również bierne), skłonności genetyczne, inne choroby (np. gruźlica, POChP) oraz kontakt z toksycznymi materiałami, takimi jak azbest. Zmiany spowodowane rakiem płuc można zauważyć na zdjęciu rentgenowskim jako charakterystyczne zacienienia.
W ramach profilaktyki zaleca się niepalenie papierosów, unikanie zanieczyszczonego powietrza oraz regularne badania, w tym RTG klatki piersiowej. Wczesne wykrycie znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Kluczowa informacja! Około 85-90% przypadków raka płuc jest bezpośrednio związanych z paleniem tytoniu. Rzucenie palenia, nawet po wielu latach nałogu, znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania.
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
21
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
