Rodzaje odporności i linie obrony organizmu

Układ immunologiczny człowieka posiada dwa główne rodzaje odporności: wrodzoną $nieswoistą$ i nabytą $swoistą$. Każdy z nich ma swoje charakterystyczne cechy i funkcje w obronie organizmu.

Odporność wrodzona $nieswoista$:

• Nie jest skierowana przeciw określonym czynnikom
• Działa szybko w momencie zagrożenia
• Istnieje od momentu narodzin

Odporność nabyta $swoista$:

• Wymierzona przeciwko konkretnym antygenom
• Rozwija się powoli, ale działa szybciej przy kolejnym kontakcie z antygenem
• Rozwija się w ciągu życia

Organizm posiada trzy linie obrony:

1. Pierwsza linia obrony: Bariery obronne: skóra, błony śluzowe i ich wydzieliny Odruchy obronne: kichanie, kaszel
2. Druga linia obrony: Obrona komórkowa i chemiczna Granulocyty, makrofagi, cytokiny, białka ostrej fazy
3. Trzecia linia obrony: Likwidowanie patogenów przez limfocyty T i B Wytwarzanie przeciwciał

Odporność nabyta może być:

• Czynna: organizm sam wytwarza przeciwciała $naturalnie po przebyciu choroby lub sztucznie po szczepieniu$
• Bierna: organizm otrzymuje gotowe przeciwciała $naturalnie od matki lub sztucznie przez podanie surowicy$

Vocabulary: Odporność swoista to zdolność organizmu do rozpoznawania i zwalczania konkretnych patogenów, rozwijająca się w trakcie życia.

Example: Przykładem odporności nabytej czynnej jest nabycie odporności na ospę wietrzną po przebytej chorobie lub szczepieniu.

Zaburzenia układu immunologicznego i pamięć immunologiczna

Układ immunologiczny może ulegać różnym zaburzeniom, które prowadzą do problemów zdrowotnych. Najczęstsze z nich to:

1. Nadmierna odpowiedź immunologiczna: Choroby autoimmunologiczne: organizm atakuje własne tkanki $np. reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, bielactwo nabyte$ Choroby alergiczne: nieprawidłowa reakcja na zwykle nieszkodliwe czynniki zewnętrzne $alergeny$
2. Zbyt słaba odpowiedź immunologiczna: Niedobór odporności: osłabiona lub zniesiona zdolność do odpowiedzi immunologicznej

Czynniki wpływające na słabą kondycję układu immunologicznego:

• Tryb życia $stres, dieta, brak aktywności fizycznej, używki$
• Choroby genetyczne
• Choroby układu immunologicznego $np. AIDS$
• Osłabienie organizmu przez przewlekłe choroby lub leczenie

Konflikt serologiczny w zakresie Rh:

• Występuje, gdy matka ma krew Rh-, a dziecko Rh+
• Przeciwciała matki atakują erytrocyty płodu
• Może prowadzić do aglutynacji erytrocytów dziecka

Pamięć immunologiczna:

• Przy pierwszym kontakcie z antygenem powstają komórki pamięci immunologicznej i przeciwciała $pierwotna odpowiedź immunologiczna$
• Umożliwia szybszą reakcję przy ponownym kontakcie z antygenem $wtórna odpowiedź immunologiczna$

Antygeny zgodności tkankowej $HLA$:

• Białka na powierzchni większości komórek
• Wykorzystywane do odróżniania komórek własnych od obcych
• Ważne w transplantologii

Immunosupresja:

• Sztuczne zmniejszenie odporności poprzez podawanie leków immunosupresyjnych

Highlight: Pamięć immunologiczna jest kluczowym mechanizmem układu immunologicznego, umożliwiającym szybszą i skuteczniejszą odpowiedź na znane patogeny.

Definition: Immunosupresja to celowe osłabienie układu odpornościowego, stosowane m.in. w transplantologii w celu zmniejszenia ryzyka odrzucenia przeszczepu.

Budowa i funkcje układu immunologicznego

Układ immunologiczny to skomplikowany system obronny organizmu, składający się z wielu elementów współpracujących ze sobą w celu ochrony przed patogenami i chorobami. W jego skład wchodzą tkanki, narządy, wyspecjalizowane komórki oraz cząsteczki uczestniczące w reakcjach odpornościowych.

Główne tkanki i narządy układu limfatycznego to:

1. Naczynia limfatyczne - transportują limfocyty i inne komórki układu odpornościowego.
2. Grudki limfatyczne - chronią przed infekcjami, zawierają leukocyty.
3. Szpik kostny czerwony - miejsce powstawania i dojrzewania leukocytów.
4. Migdałki - bronią przed zakażeniami drogą oddechową i pokarmową.
5. Grasica - miejsce dojrzewania limfocytów T.
6. Śledziona - niszczy zużyte krwinki, zachodzą w niej reakcje odpornościowe.
7. Węzły chłonne - filtrują limfę, zatrzymują patogeny, namnażają limfocyty.

Kluczowe komórki układu immunologicznego to:

1. Granulocyty - niszczą patogeny przez fagocytozę i wydzielanie związków chemicznych.
2. Makrofagi - niszczą patogeny i prezentują antygeny limfocytom.
3. Limfocyty T - rozpoznają i niszczą komórki z obcym antygenem.
4. Limfocyty B - wytwarzają przeciwciała.

Ważne cząsteczki układu immunologicznego to:

1. Przeciwciała $immunoglobuliny$ - wiążą się z antygenami i wskazują je komórkom układu odpornościowego.
2. Białka ostrej fazy - ułatwiają fagocytozę patogenów.
3. Cytokiny - pobudzają komórki układu odpornościowego.

Definicja: Układ immunologiczny to zespół narządów, tkanek, komórek i cząsteczek, których główną funkcją jest rozpoznawanie i zwalczanie patogenów oraz nieprawidłowych komórek własnego organizmu.

Highlight: Kluczowe komórki układu immunologicznego to granulocyty, makrofagi, limfocyty T i B, które pełnią różne role w obronie organizmu przed patogenami.