Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystanie energii
Organizmy żywe zbudowane są z różnorodnych pierwiastków chemicznych, które można podzielić na makroelementy i mikroelementy. Makroelementy w organizmie to przede wszystkim węgiel, tlen, fosfor, siarka, wodór i azot, które są głównymi składnikami związków organicznych. Mikroelementy takie jak żelazo i jod, mimo że występują w mniejszych ilościach, są równie istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Highlight: Węgiel jest podstawowym składnikiem wszystkich związków organicznych, takich jak białka, kwasy nukleinowe i cukry.
Woda jest niezbędnym składnikiem każdej komórki i pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie. Zapewnia rozwój, rozprowadza pokarm, reguluje temperaturę ciała i usuwa szkodliwe produkty przemiany materii.
Związki chemiczne wchodzące w skład organizmów można podzielić na nieorganiczne i organiczne.
Definition: Związkami chemicznymi nazywamy połączenie co najmniej dwóch pierwiastków w określonym stosunku ilościowym.
Do związków nieorganicznych zaliczamy wodę i sole mineralne, które nie zawierają atomów węgla. Związki organiczne, takie jak cukrowce, tłuszczowce, białka, witaminy i kwasy nukleinowe, charakteryzują się dużymi rozmiarami i złożoną budową.
Vocabulary:
- Cukrowce węglowodany - związki zbudowane z węgla, wodoru i tlenu, służące jako materiał energetyczny i budulcowy.
- Tłuszczowce lipidy - związki nierozpuszczalne w wodzie, pełniące funkcje energetyczne, budulcowe i zapasowe.
- Białka - zbudowane z aminokwasów, stanowią podstawowy materiał budulcowy organizmu.
Fotosynteza to proces zachodzący w komórkach samożywnych, w którym ze związków nieorganicznych powstają związki organiczne. Równanie fotosyntezy można przedstawić jako:
Example: dwutlenek węgla + woda → glukoza + tlen wobecnosˊcisˊwiatłaichlorofilu
Oddychanie komórkowe to proces rozkładu związków organicznych na proste związki nieorganiczne, któremu towarzyszy uwolnienie energii. Można go przedstawić równaniem:
Example: glukoza + tlen → dwutlenek węgla + woda + energia
Zrozumienie składu chemicznego organizmów oraz procesów takich jak fotosynteza i oddychanie komórkowe jest kluczowe dla pełnego pojęcia funkcjonowania organizmów żywych i ich interakcji ze środowiskiem.
