Aldehydy i ketony - budowa i otrzymywanie
Związki karbonylowe zawierają grupę C=O, ale różnią się jej położeniem. W aldehydach grupa karbonylowa znajduje się na końcu łańcucha grupaaldehydowaR−CHO, a w ketonach wewnątrz łańcucha grupakarbonylowaR−CO−R.
Najprostszym aldehydem jest metanal (HCHO, nazwa zwyczajowa: formaldehyd), którego 40% roztwór to formalina używana do konserwacji preparatów biologicznych. Natomiast często spotykanym ketonem jest propanon CH3−CO−CH3,nazwazwyczajowa:aceton. Ciekawostką jest, że propanal (aldehyd) i propanon (keton) to izomery o wzorze C₃H₆O.
Otrzymywanie tych związków opiera się głównie na utlenianiu alkoholi. Alkohole I-rzędowe utleniają się do aldehydów np.CH3−OH+CuO→HCHO+Cu+H2O, a alkohole II-rzędowe do ketonów np.CH3−CH(OH)−CH3+CuO→CH3−CO−CH3+Cu+H2O.
Ciekawostka chemiczna: Aldehydy wykazują silniejsze właściwości redukujące niż ketony, co wykorzystuje się w charakterystycznych próbach identyfikacyjnych - próbie Trommera i próbie Tollensa.
Do identyfikacji aldehydów stosuje się próbę Trommera, w której niebieski osad Cu(OH)₂ redukuje się do ceglastoczerwonego Cu₂O. Bardziej efektowna jest próba Tollensa (próba lustra srebrnego), gdzie jony srebra redukują się do metalicznego srebra, tworzącego charakterystyczny srebrny nalot na ściankach probówki.