Alkany - budowa i nazewnictwo
Alkany to węglowodory nasycone o wzorze ogólnym C₂H₂ₙ₊₂. Najważniejsze z nich to metan (CH₄), etan (C₂H₆), propan (C₃H₈), butan (C₄H₁₀) i pentan (C₅H₁₂). Wraz ze wzrostem liczby atomów węgla, rośnie długość łańcucha węglowego.
W nazewnictwie alkanów stosujemy charakterystyczne końcówki "-an". Przedrostki liczbowe pomagają nam określić liczbę podstawników: mono- (1), di- (2), tri- (3), tetra- (4), penta- (5), heksa- (6), hepta- (7), okta- (8), ennea- (9) i deka- (10).
Alkany mogą tworzyć również struktury cykliczne, takie jak cyklopropan, cyklobutan, cyklopentan czy cykloheksan. Te związki mają zamknięty pierścień atomów węgla i ogólny wzór C₂H₂ₙ (zamiast C₂H₂ₙ₊₂).
Warto zapamiętać! Izomery to związki o identycznym wzorze sumarycznym, ale różnej strukturze cząsteczek. Dla przykładu, pentan (C₅H₁₂) może występować jako n-pentan (łańcuch prosty), 2-metylobutan (z rozgałęzieniem) oraz 2,2-dimetylopropan (z dwoma podstawnikami metylowymi).