Sztuczne przemiany jądrowe i energetyka jądrowa
Sztuczne przemiany jądrowe to reakcje wywołane przez człowieka. W przeciwieństwie do naturalnej promieniotwórczości, możemy je kontrolować. Najważniejsze typy tych przemian to:
Reakcja jądrowa polega na zderzeniu cząstki z jądrem, w wyniku czego powstaje nowe jądro i nowa cząstka. Zapisujemy ją np. ²³⁸U + ⁴He → ²⁴¹Pu + n lub w formie skróconej: ²³⁵U(α,n)Pu.
Fuzja jądrowa to łączenie się lekkich jąder w cięższe, np. ²H + ³H → ⁴He + n. Ten proces zachodzi w gwiazdach i uwalnia ogromne ilości energii. Naukowcy pracują nad kontrolowaną fuzją, która mogłaby dostarczać czystej energii.
Rozszczepienie jądrowe zachodzi, gdy ciężkie jądro rozpada się na dwa średniej wielkości jądra, uwalniając neutrony i energię, np. ²³⁵U + n → ¹⁴¹Ba + ⁹²Kr + 3n. Na tym procesie bazują elektrownie jądrowe i broń jądrowa.
Energetyka jądrowa wykorzystuje uran wzbogacony do około 3% izotopu ²³⁵U (uran naturalny zawiera tylko 0,7% tego izotopu). Reaktor jądrowy to urządzenie umożliwiające kontrolowane przeprowadzanie reakcji rozszczepienia, podczas gdy bomba jądrowa wywołuje niekontrolowany proces.
🔍 Dozymetria: Pamiętaj o jednostkach promieniowania - bekerel Bq mierzy aktywność promieniotwórczą, grej Gy to dawka pochłonięta, a siwert Sv to dawka skuteczna uwzględniająca biologiczne skutki promieniowania.