Żelazo - podstawowa charakterystyka
Żelazo to pierwiastek o konfiguracji elektronowej Ar 4s² 3d⁶, który występuje powszechnie w przyrodzie. Znajdziesz go w minerałach takich jak magnetyt (Fe₃O₄), hematyt (Fe₂O₃), piryt (FeS₂), limonit (Fe₂O₃·H₂O) czy syderyt (FeCO₃). W stanie wolnym żelazo występuje głównie w meteorytach, a naukowcy uważają, że buduje ono jądro Ziemi.
Otrzymywanie żelaza odbywa się w procesie wielkopiecowym. Używa się w nim topników (wapień, dolomit lub krzemiany) w celu obniżenia temperatury topnienia i usunięcia domieszek. Proces obejmuje szereg reakcji, w których tlenek żelaza jest redukowany za pomocą koksu (źródło węgla) i tlenku węgla: Fe₂O₃ → Fe₃O₄ → FeO → Fe.
Żelazo to srebrzystoszary, ciężki metal o metalicznym połysku. Jest ciągliwe i kowalne, co sprawia, że można je łatwo formować. Posiada właściwości ferromagnetyczne, które sprawiają, że jest kluczowym składnikiem elektromagnesów. W organizmach żywych niedobór żelaza prowadzi do anemii, podczas gdy jego nadmiar może uszkodzić wątrobę.
Ciekawostka! Żelazo tworzy różnokolorowe związki chemiczne - od czarnego tlenku żelaza(II), przez brunatny tlenek żelaza(III), po zielonkawy wodorotlenek żelaza(II) i krwistoczerwone kompleksy żelaza(III).
Związki żelaza to głównie tlenki (FeO, Fe₃O₄, Fe₂O₃) i wodorotlenki (Fe(OH)₂, Fe(OH)₃), które wykazują właściwości amfoteryczne. Oznacza to, że mogą reagować zarówno z kwasami, jak i z zasadami, tworząc różne związki kompleksowe.