Reguła przekory i jej zastosowanie
Reguła przekory mówi nam, że gdy układ w równowadze zostanie zaburzony, będzie on dążył do zminimalizowania skutków tego zaburzenia. To trochę jak gdy ktoś cię popycha - odruchowo przeciwstawiasz się, żeby zachować równowagę.
Wpływ na równowagę reakcji A + B ⇌ C + D można przewidzieć na kilka sposobów. Dodanie substratów (A lub B) przesuwa równowagę w prawo, zwiększając wydajność. Z kolei dodanie produktów (C lub D) przesuwa równowagę w lewo. Usunięcie substratów działa odwrotnie - przesuwa reakcję w lewo, a usunięcie produktów - w prawo, co również zwiększa wydajność.
Temperatura wpływa na równowagę zależnie od typu reakcji. W reakcjach egzotermicznych (wydzielających ciepło, ΔH < 0) podwyższenie temperatury przesuwa równowagę w lewo. W reakcjach endotermicznych (pochłaniających ciepło, ΔH > 0) wyższa temperatura przesuwa równowagę w prawo.
💡 Warto zapamiętać: Katalizator przyspiesza reakcję, ale nie zmienia składu mieszaniny równowagowej ani wydajności reakcji. Przyspieszenie nie oznacza zwiększenia wydajności!
Ciśnienie ma znaczenie tylko dla reakcji z udziałem gazów, gdzie liczba moli substratów i produktów jest różna. Na przykład w reakcji 3H₂ + N₂ ⇌ 2NH₃ mamy 4 mole gazów po lewej i 2 mole po prawej. Zwiększenie ciśnienia faworyzuje stronę z mniejszą liczbą moli (tutaj: produkty), a zmniejszenie - stronę z większą liczbą moli. Gdy liczba moli jest równa po obu stronach równania, zmiana ciśnienia nie wpływa na równowagę.