Sokrates - ojciec etyki zachodniej
Sokrates, żyjący na przełomie V i IV wieku p.n.e., jest uznawany za jednego z najważniejszych filozofów starożytnej Grecji. Jego nauki, przekazane głównie przez jego ucznia Platona, wywarły ogromny wpływ na rozwój filozofii zachodniej, szczególnie w dziedzinie etyki.
Highlight: Sokrates nie pozostawił po sobie żadnych pism, a nasza wiedza o nim pochodzi głównie z dialogów Platona.
Filozofia Sokratesa koncentrowała się na etyce i samopoznaniu. Jego słynne powiedzenie "wiem, że nic nie wiem" odzwierciedlało pokorę wobec wiedzy i było wyrazem jego mądrości. Sokrates uważał, że prawdziwa wiedza łączy się nierozerwalnie z dobrem i pięknem, tworząc tzw. triadę platońską.
Definition: Triada platońska to koncepcja łącząca prawdę, dobro i piękno jako nierozłączne elementy, z których żaden nie jest ważniejszy od pozostałych.
Sokrates wprowadził dwie kluczowe metody filozoficzne:
-
Metoda elenktyczna - polegała na zadawaniu rozmówcy pytań, które miały doprowadzić go do sprzeczności w jego poglądach i uświadomić mu jego niewiedzę.
-
Metoda majeutyczna - inspirowana zawodem matki Sokratesa (akuszerki), miała na celu "rodzenie" nowych myśli i wiedzy u rozmówcy poprzez zadawanie odpowiednich pytań.
Example: Przykład metody majeutycznej Sokratesa: Filozof mógł zapytać: "Czy sprawiedliwość zawsze prowadzi do szczęścia?", a następnie poprzez serię pytań pomóc rozmówcy samodzielnie dojść do wniosku.
Kluczowym elementem filozofii Sokratesa był intelektualizm etyczny - pogląd, że wiedza jest niezbędna do etycznego postępowania. Sokrates uważał, że nikt nie czyni zła świadomie, a jedynie z niewiedzy.
Vocabulary: Daimonion - w filozofii Sokratesa oznaczał boski głos sumienia, który ostrzegał go przed złymi decyzjami, ale nie zachęcał do dobrych.
Sokrates podkreślał znaczenie dbałości o duszę i poszukiwania cnoty (arete) jako najwyższego dobra. Jego nauki doprowadziły do rozwoju absolutyzmu etycznego, który głosi istnienie obiektywnych i uniwersalnych wartości moralnych.
Quote: "Poznaj samego siebie" - napis na świątyni Apolla w Delfach, który Sokrates uczynił jednym z fundamentów swojej filozofii.
Tragiczny koniec życia Sokratesa, skazanego na śmierć za rzekome demoralizowanie młodzieży i ateizm, przyczynił się do jego heroizacji i utrwalenia jego nauk w historii filozofii. Jego wpływ na myśl zachodnią jest nieoceniony, a metoda sokratejska jest do dziś stosowana w edukacji i filozofii.
