Metafora jaskini Platona - istota i znaczenie
Jaskinia Platona to alegoryczny obraz, który ukazuje ludzi uwięzionych w jaskini, przykutych kajdanami i ustawionych plecami do wejścia. Więźniowie mogą patrzeć tylko na ścianę przed sobą, gdzie widać cienie rzucane przez przedmioty niesione za murem. Słyszą też zniekształcone echa głosów dochodzące zza ich pleców.
Za więźniami znajduje się mur, za którym przechodzą ludzie niosący różne przedmioty, a bliżej wyjścia płonie ogień będący źródłem światła. Ten układ sprawia, że na ścianie jaskini pojawiają się tylko cienie rzeczywistych obiektów. Więźniowie, nie mogąc obrócić głów, uznają te cienie i zniekształcone dźwięki za jedyną prawdziwą rzeczywistość.
Symbolika jaskini Platona działa na trzech poziomach. Na poziomie ontologicznym mur oddziela świat zmysłowy (cienie) od świata idealnego (idee), z ogniem jako symbolem najwyższej idei. Epistemologicznie pokazuje ograniczenia ludzkiego poznania opartego na zmysłach. W wymiarze filozoficzno-politycznym filozof jest tym, który wyszedł z jaskini, poznał prawdę i wraca, by uwolnić innych.
Warto zapamiętać! Wyjście z jaskini symbolizuje trudny proces poznania - od powierzchownego, zmysłowego postrzegania świata do odkrywania prawdziwych idei Platona. To droga od złudzeń do prawdy, którą może przejść tylko ten, kto jest gotów zakwestionować dotychczasowe przekonania.