Efekt Dopplera
Efekt Dopplera to zjawisko fizyczne, które występuje, gdy źródło fali (np. dźwięku) porusza się względem obserwatora. Zapewne zauważyłeś już, że dźwięk syreny karetki pogotowia zmienia się, gdy przejeżdża obok ciebie.
Gdy źródło dźwięku zbliża się do obserwatora, grzbiety fali dźwiękowej są emitowane z coraz bliższych pozycji, co powoduje, że docierają do obserwatora częściej. Skutkuje to zwiększeniem częstotliwości odbieranego dźwięku (słyszymy wyższy ton).
Gdy źródło oddala się od obserwatora, grzbiety fali są bardziej rozciągnięte, co daje mniejszą częstotliwość odbieranego dźwięku (słyszymy niższy ton). To właśnie dlatego syrena karetki pogotowia brzmi inaczej, gdy się do ciebie zbliża, a inaczej, gdy się oddala.
🚨 Ważne na egzamin: Dla źródła poruszającego się znacznie wolniej od prędkości fali, zmiana częstotliwości można obliczyć ze wzoru: Δf/f = Vźr/Vf, gdzie Δf to zmiana częstotliwości, f to częstotliwość emitowanej fali, Vźr to prędkość źródła, a Vf to prędkość fali.
Efekt Dopplera występuje dla wszystkich rodzajów fal, nie tylko dla dźwięku. Jest wykorzystywany m.in. w radarach policyjnych do pomiaru prędkości samochodów oraz w astronomii do badania ruchu odległych galaktyk.