Rozszerzalność cieplna
Wyobraź sobie, że twoja ulubiona stalowa bransoletka staje się luźniejsza zimą - to właśnie rozszerzalność cieplna w działaniu! Prawie wszystkie substancje zwiększają swoją objętość, gdy temperatura rośnie, i kurczą się, gdy temperatura spada.
Dla ciał stałych istnieje prosta zasada: przyrost wymiaru jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury. Oznacza to, że im bardziej coś podgrzejesz, tym bardziej się rozszerzy - w przewidywalny sposób.
Wzór na to zjawisko wygląda tak: Δl = α × l × Δt, gdzie α to współczynnik rozszerzalności danego materiału, l to długość początkowa, a Δt to zmiana temperatury. Ten wzór pozwala inżynierom dokładnie przewidzieć, jak bardzo rozszerzy się dany materiał.
💡 Ciekawostka: Szyny kolejowe mają specjalne szczeliny między sobą, żeby mogły się swobodnie rozszerzać latem - bez tego pękałyby od ciepła!
W praktyce oznacza to, że przewody elektryczne wiszą luźno latem (żeby zimą się nie zerwały), a w budownictwie używa się materiałów o podobnej rozszerzalności, żeby konstrukcje nie pękały. Nawet balony na gorące powietrze działają dzięki temu zjawisku - podgrzane powietrze ma mniejszą gęstość i unosi balon w górę.