Zasoby wodne Ziemi

Ziemia, znana jako "Błękitna Planeta", zawdzięcza swój przydomek ogromnej ilości wody pokrywającej jej powierzchnię. Aż 70% powierzchni naszej planety stanowi woda, z czego zdecydowana większość, bo 92,5%, to wody słone tworzące wszechocean. Ten globalny system wodny składa się z pięciu głównych oceanów: Spokojnego, Atlantyckiego, Indyjskiego, Arktycznego i Południowego, wraz z morzami, które również wchodzą w skład oceanu światowego.

Highlight: Największe jeziora świata są integralną częścią globalnego systemu wodnego, ale to oceany dominują w krajobrazie naszej planety.

Zasolenie wód morskich jest zróżnicowane i zależy od wielu czynników. Najbardziej zasolone są morza śródlądowe w strefie zwrotnikowej, a rekordzistą jest Morze Martwe, położone w największej depresji świata. Stopień zasolenia jest determinowany przez ilość wody słodkiej dostarczanej do zbiornika, na przykład w postaci deszczu, liczbę uchodzących rzek, topnienie lodowców oraz intensywność parowania, która z kolei zależy od temperatury powietrza.

Example: W gorącym klimacie, gdzie parowanie jest intensywne, zasolenie wód morskich jest zazwyczaj wyższe.

Prądy morskie to potężne masy wody płynące w określonym kierunku, które dzielą się na ciepłe i zimne. Do zimnych prądów zaliczamy m.in. Prąd Wiatrów Zachodnich, Prąd Peruwiański i Prąd Zachodnio-Australijski. Wśród ciepłych prądów wyróżniamy Równikowy Prąd Wsteczny, Prąd Południoworównikowy i Prąd Brazylijski. Te oceaniczne "rzeki" mają ogromny wpływ na klimat i ekosystemy morskie.

Vocabulary: Prądy morskie - to potężne masy wody morskiej płynące w jednym kierunku, które można podzielić na ciepłe i zimne.

Sieć rzeczna świata obejmuje wiele znaczących rzek, takich jak Ganges, Eufrat, Tygrys, Nil, Amazonka, Missisipi czy Kongo. Każda z tych rzek ma swoje dorzecze, czyli obszar, z którego wody spływają do rzeki głównej, oraz zlewisko - miejsce, gdzie rzeka kończy swój bieg, najczęściej w morzu lub oceanie.

Definition: Dorzecze - obszar, z którego wszystkie wody spływają do jednej rzeki głównej.

Jeziora na kuli ziemskiej

Jeziora stanowią istotny element krajobrazu wodnego naszej planety. Definiuje się je jako naturalne lub sztuczne zagłębienia terenu wypełnione wodą. Jeziora antropogeniczne, czyli sztuczne, powstają w wyniku działalności człowieka, podczas gdy naturalne jeziora mogą mieć różnorodne pochodzenie.

Vocabulary: Jezioro antropogeniczne - zbiornik wodny stworzony przez człowieka.

Typy jezior i przykłady obejmują:

1. Jeziora rynnowe - długie, wąskie i głębokie, powstałe w rynnach polodowcowych.
2. Jeziora polodowcowe - utworzone w wyniku działania lądolodów lub lodowców.
3. Jeziora morenowe - powstałe w zagłębieniach utworzonych przez materiał transportowany przez lądolód.
4. Jeziora wysokogórskie - znajdujące się w wysokich górach, w kotłach polodowcowych.
5. Jeziora wulkaniczne - wypełniające kratery wygasłych wulkanów, np. japońskie jezioro Okama.
6. Jeziora krasowe - występujące w zagłębieniach w skałach wapiennych.
7. Jeziora tektoniczne - należące do najgłębszych na świecie, wypełniające rowy tektoniczne, np. najgłębsze jezioro na świecie - Bajkał w Rosji.
8. Jeziora cyrkowe - pozostałości po działalności lodowców górskich.

Example: Największe jezioro w Polsce to Śniardwy, a najgłębszym jest Hańcza o głębokości 107 metrów.

Największe jezioro w Europie to Ładoga, znajdujące się w Rosji. Warto zauważyć, że jeziora o dużej powierzchni często charakteryzują się stosunkowo małą głębokością.

Highlight: Drugie największe jezioro na świecie pod względem objętości to Tanganika w Afryce, ustępujące jedynie Bajkałowi.

Jeziora pełnią ważne funkcje ekologiczne, gospodarcze i rekreacyjne. Są siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt, źródłem wody pitnej i nawadniania, a także popularnymi miejscami wypoczynku. Zrozumienie różnorodności jezior i ich roli w ekosystemie jest kluczowe dla ich ochrony i zrównoważonego wykorzystania.

Quote: "Jeziora są oczami Ziemi" - to popularne powiedzenie podkreśla ich znaczenie w krajobrazie i ekosystemie naszej planety.